مشاور خانواده و مدرس دوره‌های مهارت زندگی با بیان اینکه سطح توقعات و انتظارات بالا از دیگر موانع واقعی ازدواج است، گفت: ازدواج مبادله کالا با کالا نیست بلکه یک نیاز و انتظار کاملاً دوجانبه است که برنده و بازنده ندارد؛ جوانان ما نمی‌دانند برای چه ازدواج می‌کنند.
ازدواج سنت پیامبر اسلام (ص) است اما این روزها به دغدغه جوانان و خانواده‌ها بدل شده و چالش‌ها و موانع آن که از مسائل پیش روی جوانان در آستانه ازدواج است حتی به عدم تمایل برخی از قشر جوان به ازواج منجر شده است؛ عنوان کردن مسائلی همچون «ازدواج پول می‌خواهد»، «برای ازدواج باید حداقل درآمد ثابت و شغل پایدار را داشت»، «حداقل جهیزیه برای ازدواج لازم است» و... موضوعاتی است که از دلایل عدم ازدواج مطرح می‌شود.
چند سالی است که آمار پایین ازدواج و فرزندآوری مسئولان را نسبت به این مقوله حساس کرده و برنامه‌ریزی‌هایی در راستای تشویق به ازدواج و تسهیل این امر صورت گرفته اما چندان مؤثر نبوده است، این عدم نتیجه‌بخشی خود می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که نیاز به آسیب‌شناسی دارد؛ کارشناسان معتقدند ازدواج هنوز در جامعه ایرانی عمومیت دارد و جوانان تمایل به تشکیل خانواده دارند اما هر روز به میزان مشکلات و موانع ازدواج اضافه می‌شود.
تصویب قوانین مختلف همچون «تسهیل ازدواج جوانان» ازجمله موارد نشان‌دهنده مشکلات پیشِ روی ازدواج است درحالی‌که با توجه به وضعیت موجود باید مشوق‌ها و تسهیلات به‌منظور تشکیل خانواده و فرزندآوری افزایش یافته و موانع رفع شود؛ البته برخی دلایل عنوان شده از سوی جوانان برای عدم ازدواج کاذب بوده و بخش قابل توجهی از آن‌ها واقعی قابل حل است که باید بیشتر به آن‌ها پرداخت. به این منظور با چند جوان در آستانه ازدواج و یک روان‌شناس به گفتوگو نشستیم.
امیر، جوان 30 ساله در گفتوگو با خبرنگار ما دلایل عدم ازدواج خود تا این سن را این‌گونه بیان کرد: تا سن 24 سالگی مشغول تحصیل بودم و پس از آن به خدمت سربازی رفتم، اکنون با وجود داشتن مدرک لیسانس مدیریت، شغل مناسبی ندارم.
وی با بیان اینکه البته از آن دسته جوانانی نیستم که معتقد به پشت‌میزنشینی و کار اداری باشم، گفت: اکنون در یک واحد تولیدی مشغول به کار هستم اما درآمد 2.5 تا سه میلیونی پاسخگوی هزینه زندگی یک نفر هم نیست چه برسد زندگی متأهلی که باید بسیاری از حداقل‌ها را برای آن فراهم کرد.
امیر با تأکید بر اینکه زندگی مشترک نیاز به یک سقف بالای سر دارد، اظهار کرد: امروز برای اجاره یک واحد حداقل 50 متری باید حدود 30 تا 50 میلیون پول پیش و ماهیانه بین یک تا دو میلیون اجاره پرداخت شود که با درآمد 2.5 تا سه میلیونی عملاً غیرممکن است و مبلغی برای سایر هزینه‌های زندگی باقی نمی‌ماند.
وی با بیان اینکه اکثر جوانان تمایل به ازدواج دارند اما موانع و مشکلات پیش روی آن‌ها زورشان از خواسته آن‌ها بیشتر است، افزود: وقتی شرایط فراهم نیست و امر ازدواج نیز تسهیل نمی‌شود جوانان قید ازدواج را می‌زنند.
وی با تأکید بر اینکه هر خانواده‌ای آرزوی سر و سامان گرفتن فرزند خود را دارد، تصریح کرد: وقتی شرایط مهیا نیست برای دختر و پسر تفاوتی ندارد و خانواده‌های امروزی نیز با توجه به وضعیت اقتصادی و معیشتی توان حمایت از فرزندان برای ازدواج را ندارند.
امیر با بیان اینکه مسئولان دم از وام 70 میلیونی می‌زنند اما اخذ این وام برای همه ممکن نیست، ادامه داد: دوستم برای اخذ این تسهیلات دوندگی بسیاری داشت اما به دلیل نداشتن تضامین کافی از دریافت آن محروم شد، و با مشاهده این وضعیت جوانان دیگر با شرایط مشابه تن به ازدواج نمی‌دهند.
س.رامش دختر 25 ساله که به‌تازگی فارغ‌التحصیل شده در گفتوگو با خبرنگار ما خاطرنشان کرد: از نداشتن شغل با درآمد مناسب تا توقعات جوانان و خانواده‌ها را می‌توان از دلایل عدم تمایل جوانان به ازدواج برشمرد.
وی با بیان اینکه البته برخی از سخت‌گیری‌های خانواده‌ها در شرایط فعلی به جاست، یادآور شد: این روزها پسری که خانه ندارد با شغلی که درآمد چندانی هم نداشته باشد چطور می‌تواند هم هزینه اجاره خانه و هم هزینه‌های جاری زندگی را تأمین کند، با توجه به این امر دغدغه و نگرانی خانواده‌ها بی‌مورد نیست.
رامش شغل و مسکن را مهم‌ترین نیاز برای ازدواج جوانان دانست و اظهار کرد: رفع دغدغه اقتصادی و مسکن جوانان بزرگ‌ترین موانع در مسیر ازدواج را برمی‌دارد و دولتمردان باید به این موارد توجه ویژه داشته باشند.
وی با بیان اینکه اکنون مسئولان به فکر ارائه مشوق‌هایی برای فرزندآوری هستند، گفت: مسئولان باید ابتدا بسترهای ازدواج جوانان را فراهم کنند و سپس به فکر فرزندآوری باشند چراکه در صورت عبور جوانان از سن ازدواج دیگر فرزندآوری نیز محقق نمی‌شود.
رامش با تأکید بر اینکه البته تعدادی از جوانان نیز با وجود داشتن تمام شرایط تن به ازدواج نمی‌دهند، بیان کرد: این موضوع نیز باید ریشه‌یابی و راهکاری برای آن اندیشیده شود؛ کارمندان رسمی بسیاری داریم که هنوز مجرد هستند و از سوی دستگاه‌ها و ادارات نیز اهرم فشاری برای تشکیل خانواده آن‌ها نیست.
در ادامه مشاور خانواده و مدرس دوره‌های مهارت زندگی نیز در گفتوگو با خبرنگار ما با بیان اینکه ازدواج به‌عنوان زیرساخت یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های زندگی افراد در طی ادوار مختلف بوده است، اظهار کرد: این امر مقدس یکی از مؤلفه‌های بسیار مؤثر در ارتقای سطح کیفی زندگی مردم است.
محمدرضا ایمانی با تأکید بر اینکه ازدواج یکی از نیازهای اولیه بشر است، گفت: طبق الگوهای رشد و توسعه‌یافتگی، ازدواج یکی از نیازهاست؛ افراد در دوره نوجوانی با بحران‌های حسی، عاطفی و جنسی مواجه هستند که باید مدیریت شده و به عرصه جوانی برسد.
وی با بیان اینکه افراد می‌بایست در جوانی شناخت کاملی نسبت به خود، محیط و جامعه پیدا کرده و شاخصه‌هایی برای آن‌ها دارای اهمیت باشد که ازدواج کنند، افزود: در دوره جوانی یکی از نیازهای اولیه و مهم افراد ازدواج است که به شاخصه‌هایی برای ازدواج و یا ممانعت از ازدواج بازمی‌گردد.
این مشاور خانواده و مدرس دوره‌های مهارت زندگی افزود: به لحاظ بعد روانی و فیزیولوژیک نیاز به ازدواج داریم و در صورت عدم برطرف شدن آن‌ها فرد دچار استرس، اضطراب، سرگشتگی، بحران‌های شناختی و بروز هیجان‌زدگی در رفتار می‌شود.
ایمانی با بیان اینکه ازدواج در ساختار فیزیولوژیک نیز نقش دارد، تصریح کرد: به‌عنوان مثال فرد دچار تشنگی، گرسنگی و یا نیاز ذهنی در صورت عدم برآوردگی این نیازها دچار آسیب‌های جدی به ساختار فیزیولوژیک می‌شود و این آسیب در زنان و مردان متفاوت است.
وی کاهش سن یائسگی در خانم‌ها به دلیل عدم ازدواج، ازدواج دیرهنگام و یا عدم پاسخ درست به نیازهای جنسی را از آسیب‌های فیزیولوژیک برشمرد و ادامه داد: به لحاظ روان‌شناختی ازدواج نیاز مهمی است که در صورت عدم پاسخ درست، افراد آسیب می‌بینند.
این مشاور خانواده و مدرس دوره‌های مهارت زندگی خاطرنشان کرد: نیاز مهم و اولیه ازدواج طی چند سال گذشته دچار بحران‌های جدی شده است؛ یکی از موضوعات مهم و تأثیرگذار بر عدم ازدواج جوانان به‌ویژه خانم‌ها موضوع طلاق است، خانم‌ها معمولاً ایده‌آل‌گرا و بوده و نسبت به ازدواج و ابهامات آن ترس و نگرانی دارند.
ایمانی اشتغال را موضوع مهم دیگر در ازدواج و قابل توجه به‌ویژه برای آقایان دانست و یادآور شد: بیکاری و به‌تبع آن عدم درآمد کافی برای زندگی باعث پرهیز از ازدواج شده است.
وی با بیان اینکه آرمان‌گرایی یا ایده‌آل‌گرایی از دیگر موارد در پرهیز از ازدواج است، اظهار کرد: اکنون انتظارات تعریف‌شده افراد برای زندگی بسیار زیاد بوده و در شروع زندگی تحقق آن نیازمند هزینه‌های بالایی است که بسیاری از افراد قادر به آن نیستند.
این مشاور خانواده و مدرس دوره‌های مهارت زندگی گفت: متأسفانه مادی‌گرایی در فرهنگ ما توسعه‌یافته و انتظارات مادی بر زندگی‌ها سایه انداخته است و آقایان به این دلیل در انتخاب به خانم شاغل و تحصیل‌کرده تأکید دارند تا بتوانند با یکدیگر هزینه‌های زندگی را تأمین کنند؛ این جابجایی نقش‌ها و انتظارات پیش‌آمده نیز مانعی در ازدواج است.
ایمانی اشتغال و مستقل بودن خانم‌ها را از دیگر موانع در ازدواج برشمرد و بیان کرد: این اشتغال و استقلال مالی منطبق بر نیازهای جامعه نیست؛ چراکه این قبیل از افراد با استقلال، از نیازهای اصلی خود چشم‌پوشی می‌کنند که احساس امنیت از نیازهای برآورده شده مذکور در ازدواج بوده و ازجمله این موارد است.
وی با بیان اینکه برخورداری از تحصیلات و استقلال مالی باید به میزان موفقیت آن‌ها در زندگی و سازگاری کمک کند، افزود: به نفسه این اتفاق خوب است اما متأسفانه در جامعه ما برعکس عمل می‌کند و متأسفانه مهارت شناختی برای آقایان و خانم‌ها را در جامعه ایجاد نکرده‌ایم.
این مشاور خانواده و مدرس دوره‌های مهارت زندگی تصریح کرد: هزینه‌های زندگی در کنار درآمد و اشتغال به شکلی است که توان لازم را برای ایجاد یک زندگی ندارند و هزینه‌های مرتبط و تورم‌ها پرهیز از ازدواج و مواجهه با ازدواج سفید یا غیر متعهدانه را موجب می‌شود.
ایمانی با بیان اینکه متأسفانه خانواده‌ها از اصل قضیه ازدواج پرهیز کرده و انتظار دارند یک جوان خانه و امکانات خوبی داشته باشد، ادامه داد: این موضوع با واقعیات جامعه ما سنخیتی ندارد.
وی نرخ بالای تجربه جنسی در آقایان و خانم‌ها قبل از ازدواج را از دیگر دلایل عدم تمایل به ازدواج برشمرد و خاطرنشان کرد: جوانان به‌هیچ‌عنوان قبل از ازدواج رابطه جنسی نداشته باشند چراکه بازدارنده است؛ این افراد در آینده و در رابطه جنسی با همسر دچار سوگیری و مشکلات شناختی شده و با پیشامد بحران کارشان به طلاق کشیده می‌شود.
این مشاور خانواده و مدرس دوره‌های مهارت زندگی یادآور شد: سطح توقعات و انتظارات بالا از دیگر موانع واقعی ازدواج است؛ ازدواج مبادله کالا با کالا نبوده بلکه یک نیاز و انتظار کاملاً دوجانبه است که برنده و بازنده ندارد.
ایمانی با تأکید بر اینکه جوانان ما نمی‌دانند برای چه ازدواج می‌کنند، اظهار کرد: در ازدواج آنجا مشکل شناختی پیش می‌آید که فرد، تمام و کمال همسری می‌خواهد آن‌گونه که در ذهن دارد و این یک اشتباه بسیار بزرگ است که بخواهند فردی را کاملاً شبیه خود کند.
وی با بیان اینکه در ازدواج افراد مکمل یکدیگر قرار می‌گیرند، گفت: نیازهای مشترکی وجود دارد که در عالی‌ترین شکل ممکن 40 تا 50 درصد است؛ افراد بر اساس شاخص‌های خانوادگی، آموزشی، شناختی، فکری و ایدئولوژیکی متفاوت هستند و افراد باید به مهارت سازگاری، گفتگو کردن، کنترل خشم، حل چالش‌ها و شنیدن برسند.
این مشاور خانواده و مدرس دوره‌های مهارت زندگی بیان کرد: طلاق آخرین مسئله است و افراد باید مهارت‌های زندگی را بیاموزند و افراد به دلیل ترس از طلاق وارد ازدواج نمی‌شوند.
ایمانی فرد دارای عواطف و رفتارهای سالم و قابلیت‌های فیزیولوژیکی از نظر روان‌شناختی را فرد مناسب برای ازدواج دانست و افزود: انطباق خصوصیات و الگوهای رفتاری با یکدیگر از دیگر مواردی است که باید در ازدواج مورد توجه قرار گیرد.
وی در پایان تصریح کرد: سلامت روان، شناخت و آگاهی از الگوهای رفتاری یکدیگر و درک درست از موضوع ازدواج می‌تواند جوانان را در انتخاب درست و ازدواج کمک کند.
دلایل متعددی از سوی جوانان به‌عنوان موانع ازدواج عنوان می‌شود که مسائل اقتصادی و اشتغال در صدر این موارد قرار دارد و تا حدودی می‌توان گفت این دو مورد از سوی افراد مبتلا به این معضلات منطقی و قابل قبول است اما دلایل دیگر از سخت‌گیری‌های فردی و خانوادگی و انتظارات نابجا از دلایل کاذب در عدم ازدواج بوده و تنها موجب ازدواج‌های دیرهنگام و یا رسیدن به مقطع تجرد قطعی و به سبب آن بروز آسیب‌های بسیار برای فرد و جامعه می‌شود.
هیچ فردی کامل نبوده و افراد از مقوله ازدواج به‌دنبال تکامل یکدیگر هستند و به‌طور قطع انتظار داشتن تمامی ملاک‌های ذهنی در یک فرد انتظاری غیرمنطقی بوده و باعث بروز و گسترش بسیاری از آسیب‌ها از ازدواج سفید تا روابط نامشروع در جامعه می‌شود؛ متأسفانه جوانان ما نمی‌دانند برای چه ازدواج می‌کنند و عدم بهره‌مندی از مهارت‌های زندگی منجر به انتظارات و توقعات بالا از ازدواج شده که حتی در صورت برآورده شدن آن‌ها در این مقوله باز هم شاهد بروز مشکلاتی در زندگی مشترک افراد فاقد مهارت‌های زندگی هستیم.
عدم ازدواج و یا ازدواج دیرهنگام آسیب‌ها و مشکلات بسیاری از جمله روحی، روانی و فیزیولوژیکی بر افراد دارد که آگاه‌سازی جامعه و افراد در این خصوص امری ضروری بوده که متأسفانه مغفول مانده و شاهد آسیب‌های آن برای فرد و جامعه هستیم؛ برخی افراد با ترس بزرگ از طلاق به ازدواج تن نمی‌دهند و همین موضوع موجب بروز مشکلات دیگری در زندگی آن‌ها می‌شود و این در حالی است که باید مقوله ازدواج و برآورده شدن بسیاری از نیازهای روحی، روانی و جنسی در این خصوص برای جوانان تشریح و مهارت‌های لازم برای زندگی مشترک به جوانان ارائه شود تا در مواجهه در بحران‌ها در هر بخشی تنها راهکار را طلاق ندانند و سعی بر حل چالش‌ها و مشکلات پیش روی خود داشته باشند.
