موضوع نگهداری از حیوانات خانگی، به ویژه در محیط‌های شهری، به یک مسئله مهم و گاه چالش‌برانگیز تبدیل شده است. با افزایش تعداد سگ‌ها، گربه‌ها و حتی حیوانات عجیب و غریب در منازل، شکایت‌های مربوط به آلودگی صوتی، بوی نامطبوع و خطرات بهداشتی ناشی از نگهداری این حیوانات نیز افزایش یافته است. در این زمینه، قوانین و مقررات خاصی وجود دارد که می‌تواند به حل و فصل این معضلات کمک کند.
نگهداری از حیوانات خانگی در محیط‌های شهری نیازمند رعایت قوانین و مقررات خاصی است. در صورتی که این نگهداری موجب ایجاد مزاحمت یا خطر برای دیگران شود، افراد می‌توانند از طریق مراجع قانونی اقدام کنند. بنابراین، هم صاحبان حیوانات و هم همسایگان باید با حقوق و مسئولیت‌های خود آشنا باشند زیرا نگهداری از این حیوانات در محیط‌های شهری نه تنها به عنوان یک انتخاب شخصی، بلکه به عنوان یک مسئولیت اجتماعی نیز مطرح می‌شود. با افزایش جمعیت شهری و تراکم بالای سکنه، وجود حیوانات خانگی می‌تواند به چالش‌هایی مانند آلودگی صوتی و بوی نامطبوع منجر شود. این مشکلات نه تنها برای صاحب‌خانه‌ها بلکه برای همسایگان نیز نگران‌کننده است.
از سوی دیگر، خطرات بهداشتی ناشی از نگهداری حیوانات، از جمله انتقال بیماری‌ها و آلودگی‌های محیطی، می‌تواند نگرانی‌های بیشتری را ایجاد کند. برای مثال، وجود مدفوع حیوانات در معابر عمومی نه تنها منظر شهری را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند به شیوع بیماری‌ها کمک کند.
به همین دلیل، بسیاری از شهرها قوانین و مقررات خاصی را برای کنترل و مدیریت نگهداری حیوانات خانگی وضع کرده‌اند. این قوانین شامل محدودیت‌های مربوط به تعداد حیوانات، الزامات واکسیناسیون، و نحوه رفتار با حیوانات در مکان‌های عمومی می‌شود. همچنین، تشویق به آموزش رفتار صحیح حیوانات و رعایت حقوق همسایگان می‌تواند به کاهش مشکلات کمک کند.
در این خصوص با حجت کاتوزیان وکیل شهر نشینی و آپارتمان نشینی و حقوق دان به گفت و گو نشستیم.
قوانین نگهداری از حیوانات خانگی در آپارتمان
نگهداری از حیوانات بخصوص سگ در آپارتمان به دلیل سر و صدا و آلودگی می‌تواند چالش‌هایی به همراه داشته باشد و ممکن است منجر به شکایت همسایگان شود. در این زمینه، چند نکته و قانون مهم وجود دارد که همسایگان می‌توانند بر اساس آنها شکایت کنند:
قوانین آپارتمان نشینی، که شامل آیین نامه های داخلی ساختمان و قوانین شهری می شود.
آیین‌نامه‌های داخلی ساختمان، بسیاری از ساختمان‌های آپارتمانی دارای آیین‌نامه‌های خاصی هستند که ممکن است به صدای ناشی از حیوانات خانگی و همچنین آلودگی‌های ناشی از آنها اشاره کنند. این آیین‌نامه‌ها می‌توانند شامل محدودیت‌هایی برای نگهداری از سگ‌ها باشند یا شرایط خاصی برای نگهداری آنها تعیین کنند.
قوانین شهری، برخی ازشهرداری‌ها قوانینی برای نگهداری حیوانات خانگی، ازجمله سگ‌ها وضع کرده‌اند. این قوانین ممکن است شامل ساعت‌های ممنوعه برای سر و صدا، حداکثر تعداد حیوانات مجاز یا الزامات مربوط به واکسیناسیون و ثبت‌نام باشد.
قوانین مربوط به مزاحمت
مزاحم بودن و کاهش آرامش: صدای زیاد ناشی از سگ یا گربه، به ویژه هنگامی که خواب همسایگان را مختل کند، می‌تواند به عنوان مزاحمت تلقی شود. اگر یک سگ به طور مداوم پارس می‌کند و باعث ناراحتی و اذیت دیگران شود، این می‌تواند مبنای شکایت باشد.
قانون حفاظت ازحقوق همسایگان: دربسیاری از کشورها، قانون‌هایی وجود دارند که حفاظت ازحقوق همسایگان را در برابر مزاحمت‌ها تضمین می‌کنند. اگر یک همسایه به طور مکرر با صدای حیوان خانگی خود مزاحمت ایجاد کند، همسایگان ممکن است بتوانند بر اساس این قوانین شکایت کنند.
آلودگی‌های محیطی: اگرحیوان خانگی باعث آلودگی‌های محیطی شود مانند؛ تجمع فضولات در مکان‌های عمومی یا درمحوطه مشترک ساختمان، همسایگان ممکن است بتوانند بر اساس قوانین محلی و بهداشت عمومی شکایت کنند.
نقص در شرایط بهداشتی: اگر نگهداری از حیوانات به شرایط نامطلوب بهداشتی منجر شود، این می‌تواند به شکایت‌های رسمی منجر شود.
این وکیل دادگستری روند شکایت از مزاحمت های حیوانات خانگی را به شرح زیر دانست:
گزارش به مدیرساختمان: چنانچه شکایت در محیط آپارتمان باشد، دربسیاری از موارد، اولین قدم برای شکایت،گزارش مشکل به انجمن یا مدیرساختمان است. آنها می‌توانند به حل وفصل مشکل کمک کنند.
شکایت قانونی: اگرمشکل حل نشود، همسایگان می‌توانند به مراجع قضایی مراجعه کنند که در این صورت مستندات و شواهدی مانند صداها، فیلم‌ها یا شهادت دیگر همسایگان اهمیت دارد.
قوانین مرتبط با شکایت از حیوانات خانگی
کاتوزیان در ادامه اظهار داشت: ماده ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی به موضوعات مرتبط با تهدید علیه بهداشت عمومی اشاره دارد. این ماده به طورکلی شامل اقداماتی می‌شود که می‌تواند به سلامتی و بهداشت عمومی آسیب برساند. در این زمینه، دامنه شمول این ماده به وضوح مشخص شده است.
نگهداری از حیوانات خانگی، خود به تنهایی نمی‌تواند به عنوان تهدید علیه بهداشت عمومی تلقی شود، مگر اینکه شرایط خاصی وجود داشته باشدکه به بهداشت عمومی آسیب بزند. به طور مثال، اگر نگهداری از حیوان خانگی به گونه‌ای باشد که موجب آلودگی محیط زیست، انتقال بیماری‌ها به انسان‌ها یا سایر حیوانات شود، می‌تواند در زمره تهدیدات علیه بهداشت عمومی قرار می‌گیرد.
به عنوان مثال، اگر حیوان خانگی به طور صحیح واکسینه نشده باشد و یا در شرایط بهداشتی نامناسب نگهداری شود که منجر به شیوع بیماری‌هایی مانند هاری یا سایر بیماری‌ها شود، ممکن است این اقدام به عنوان نقض ماده ۶۸۸ تلقی گردد. بنابراین، نگهداری از حیوانات خانگی در صورتی که بارعایت استانداردهای بهداشتی و قوانین مربوط به نگهداری از آنها انجام شود، به خودی خود تهدیدی برای بهداشت عمومی نمی‌باشد. اما اگر این نگهداری به نحوی باشدکه خطر ابتلا به بیماری‌ها یا مشکلات بهداشتی را ایجاد کند، می‌تواند شامل مقررات ذکر شده در ماده ۶۸۸ شود.
سگ گردانی و قوانین مرتبط با آن
این وکیل دادگستری سگ‌گردانی و تأثیرات آن بر جامعه و افراد دیگر را موضوعی دانست که در بسیاری از کشورها به آن توجه شده است. درایران نیز، با وجود اینکه در قوانین مصوب، موادی به موضوع حقوق حیوانات و مسئولیت‌های مالکین آنها اشاره شده، هنوز قانون خاص و دقیقی که به‌طور جامع و واضح سگ‌گردانی را جرم بداند وجود ندارد.
برخی از قوانین که می توان در خصوص سگ گردانی به آن اشاره کرد عبارتند از:
مسئولیت مالکین: قوانین عمومی که به مالکیت حیوانات خانگی اشاره دارند، مالکین را موظف می‌کنندکه درقبال رفتارهای حیوانات خود مسئولیت بپذیرند. مثلاً اگر سگ آنها به دیگران آسیب برساند یا موجب ایجاد خطر شود، مالک ممکن است به لحاظ حقوقی قابل پیگرد باشد.
قوانین مربوط به حیوانات: در برخی از قوانین مانند قانون حمایت از حقوق حیوانات که هنوز به طورکامل به تصویب نرسیده است به مواردی از حقوق حیوانات و مسئولیت نگهداری از آنها اشاره شده، هر چند که موارد خاصی درباره سگ‌گردانی و مجازات‌های مرتبط با آن دراین قوانین وجود ندارد.
نظم شهری و دستور العمل‌ها: در برخی شهرها وشهرداری‌ها ، دستورالعمل‌هایی برای نگهداری و سگ‌گردانی وجود دارد که به امنیت عمومی تأکید می‌کند. دراین دستورالعمل‌ها ممکن است به مواردی نظیر الزام به استفاده از قلاده، عدم ورود به مکان‌های عمومی خاص مثل پارک‌ها
آسیب به افراد: اگر سگ‌گردانی منجر به آسیب فیزیکی به شخصی شود، ممکن است مالک سگ مورد پیگرد قانونی قرار گیرد و طبق اصول قانونی مانند قصاص یا دیه در رابطه با این موضوع، مسئولیت داشته باشد.
پیشنهادات و اقدامات
حجت کاتوزیان در خاتمه پیشنهاد داد برای کاهش شکایات و مزاحمت های حیوانات خانگی آموزش و فرهنگ سازی باید صورت گیرد و گفت: برای کاهش مشکلات ناشی از سگ‌گردانی، می‌توان به فرهنگ‌سازی و آموزش مالکین سگ‌ها در زمینه رفتار صحیح با حیوانات واحترام به حقوق دیگران تاکیدکرد. علاوه بر این ممکن است لازم باشدکه قوانین واضح‌تری در ارتباط با سگ‌گردانی تصویب و اجرا شود تا بتوان به صورت رسمی و قانونی بارفتارهای نادرست وخطرناک برخورد کرد.
