تحقیقات نشان می‌دهد که ۵ درصد نوجوانان احساس می‌کنند «رابطه شخصی» با یک سلبریتی دارند و گاهی اوقات خود را در جایگاه همسر او می‌بینند. این نوجوانان بیشتر در معرض خطر افسردگی و اضطراب قرار دارند و گاهی به دلیل ازدواج سلبریتی مورد علاقه‌شان ممکن است دست به اقدامات خطرناکی مثل خودکشی بزنند.
چند سال پیش ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که از نوجوانان پرسیده شده بود که جهان بدون محمدرضا گلزار را تصور و سپس احساسشان را بیان کنند. پاسخ نوجوانان بسیار تأمل‌برانگیز بود؛ آن‌ها موفقیت گلزار را به موفقیت خودشان ترجیح دادند. یکی می‌گفت بدون گلزار نمی‌تواند نفس بکشد و آن‌یکی می‌گفت من به عشق اینکه گلزار در این شهر نفس می‌کشد اینجا زندگی می‌کنم و ...؛ حال خبر ازدواج این بازیگر در فضای مجازی منتشر شده و نکته قابل توجه این است که با رصد نظرات کاربران، به وضوح می‌شود دید که سرخوردگی، یأس و ناامیدی و شکست عشقی چیزی است که دامن‌گیر گلزاریست‌ها شده است! به همین بهانه، به سراغ دکتر آمنه ذاکری، روانشناس و روان‌درمانگر کودک و نوجوان رفتیم تا در رابطه با تأثیر علاقه به سلبریتی‌ها در سلامت روان و آینده نوجوانان به گفت‌وگو بپردازیم و برای برون‌رفت از این بحران راه چاره‌ای بیندیشیم.
علاقه به سلبریتی‌ها راهی برای کاهش استرس در بین برخی نوجوانان است
دکتر ذاکری با اشاره به بحرانی بودن دوره نوجوانی می‌گوید: «به دوران نوجوانی دوره برزخی گفته می‌شود که فرد بین کودکی و نوجوانی قرار دارد. در این دوره، تغییرات جسمی و روحی باعث می‌شود تا نوجوان در یک شرایط بحرانی و هیجانی قرار بگیرد و استرس‌های زیادی را تجربه کند.»
این روانشناس کودک و نوجوان ادامه می‌دهد: «روش‌های هر نوجوانی برای مقابله با استرس‌ها متفاوت است؛ مثلاً یک نوجوانی ممکن است با تماشای بیش از اندازه سریال و فیلم‌های تلویزیونی با استرس خودش مقابله کند و یک نوجوان دیگر برای مدیریت استرس، وقتش را با دوستانش سپری کند. گاهی هم نوجوانان از روی ناآگاهی، برای مقابله با استرس درگیر موج‌های سلبریتی زدگی می‌شوند.»
علاقه به سلبریتی‌ها در سنین نوجوانی تا حدی طبیعی است
به گفته ذاکری، در دنیای امروز که اینترنت، تلویزیون و رسانه‌های اجتماعی در دسترس کودکان و نوجوانان قرار دارد، این مسئله طبیعی است که نوجوان با دنیای سلبریتی‌ها روبرو شود، آن‌ها را بشناسد و به آن‌ها علاقه‌مند شود زیرا دوران نوجوانی دوران پرهیجانی است که نوجوانان برای ایجاد ماجراجویی در زندگی‌شان ممکن است به یک بازیگر، خواننده یا فوتبالیست علاقه‌مند شوند.
این روانشناس یکی دیگر از دلایل طبیعی بودن علاقه به سلبریتی‌ها در سنین نوجوانی را استقلال‌طلبی نوجوانان می‌داند و می‌گوید: «همان‌طور که بچه‌ها خودشان را از والدینشان جدا می‌کنند که این بخش طبیعی از رشد است، آن‌ها سعی می‌کنند با کارهایی مثل علاقه‌مندی به سلبریتی‌ها استقلال روانی و عاطفی ایجاد کنند و کسی غیر از والدینشان را الگوی خود قرار دهند.»
گاهی علاقه به سلبریتی‌ها بحرانی و خطرناک می‌شود
مطالعات نشان می‌دهد که اکثر قریب به‌اتفاق نوجوانان عمیقاً علاقه‌ای به افراد مشهور ندارند اما محققان می‌گویند که حدود ۱۵ درصد جوانان از روی «سرگرمی» به سلبریتی‌ها علاقه دارند. آن‌ها عاشق چت کردن در مورد افراد مشهور موردعلاقه خود با دوستانشان هستند و به نظر می‌رسد این هیچ ضرری برای سلامت روان نوجوان نداشته باشد.
۵ درصد نوجوانان احساس می‌کنند که «رابطه شخصی» با یک سلبریتی دارند و گاهی اوقات خود را در جایگاه همسر او می‌بینند. این نوجوانان بیشتر در معرض خطر افسردگی و اضطراب قرار دارند.
۲ درصد دیگر از نوجوانان علاقه‌مندی «مرزی-آسیب‌شناسی» به سلبریتی‌ها دارند. آن‌ها ممکن است چند میلیون پول برای یک بشقاب غذایی که سلبریتی استفاده کرده، خرج کنند، یا اگر سلبریتی از آن‌ها کار غیرقانونی بخواهد انجام دهند. این افراد بیشتر در معرض خطر آزار جدی قرار دارند.
در کنار علاقه‌مندی‌های مختلف نوجوانان نسبت به سلبریتی‌ها، ذاکری معتقد است: «چنانچه علاقه به یک سلبریتی باعث شود تا نوجوان در زندگی روزمره‌اش دچار اختلال شود، چنین علاقه‌ای خطرناک خواهد بود؛ به‌طور مثال، اگر علاقه‌مندی کاذب باعث شود تا نوجوان دچار افت تحصیلی شود یا تمام‌وقتش را به رؤیاپردازی و حتی تماشای فیلم‌های آن سلبریتی بپردازد و از زندگی روزمره خود غافل شود، اینجاست که خانواده‌ها حتماً باید از یک روانشناس کمک بگیرند.»
علاقه به سلبریتی‌ها در سلامت روان و آینده نوجوان تأثیر می‌گذارد
تحقیقات نشان می‌دهد نوجوانانی که به‌شدت علاقه‌مند به افراد مشهور هستند، تمایل دارند تا جنبه مادی زندگی‌شان را از سلبریتی موردعلاقه‌شان الگوبرداری کنند و به همین دلیل این مسئله ممکن است باعث مادی‌گرایی آن‌ها شود. از طرف دیگر، فشار واردشده از سوی افراد مشهور با چهره و اندام مناسب ممکن است منجر به تصویری غیرواقعی از بدن و اختلالات تغذیه‌ای در نوجوان شود.
سلبریتی‌ها از طرق دیگری نیز بر نوجوانان تأثیر می‌گذارند؛ مثلاً، سلبریتی‌ها با انتشار تصاویری از خود در حال سیگار کشیدن یا نگهداری حیوانات خانگی و... در شبکه‌های اجتماعی به‌نوعی در حال عادی و جذاب جلوه دادن این امور هستند. انتشار این تصاویر باعث می‌شد تا هواداران و به‌ویژه نوجوانان به تبعیت از آن‌ها به سمت سیگار، نگهداری حیوان خانگی و... سوق پیدا کنند.
علاقه افراطی به سلبریتی‌ها ممکن است در آینده، ازدواج نوجوانان را نیز تحت تأثیر قرار دهد. چنانچه، گاهی ممکن است علاقه نوجوان به یک سلبریتی تا سنین جوانی ادامه پیدا کند و این مسئله باعث ایجاد مشکلاتی مثل مقایسه خواستگار یا همسر آینده با آن سلبریتی شود. ذاکری در این خصوص می‌گوید: «علاقه به سلبریتی در سنین نوجوانی اگر به‌درستی و آگاهانه از طرف والدین مدیریت شود، این علاقه کاذب تا سنین جوانی ادامه پیدا نخواهد کرد اما ادامه یافتن این عشق و علاقه تا سنین جوانی، حتماً در ازدواج وزندگی آینده فرد اختلال ایجاد می‌کند و در چنین شرایطی حتماً باید به یک روان‌پزشک یا روانشناس مراجعه شود.»
گاهی ازدواج سلبریتی باعث سرخوردگی و شکست عشقی نوجوان می‌شود
گاهی نوجوانان چنان تعلق‌خاطری به سلبریتی مدنظرشان پیدا می‌کنند که حتی با ازدواج آن سلبریتی ممکن است دچار نوعی شکست عشقی و سرخوردگی شوند. ذاکری درباره دلیل ایجاد چنین حالتی در نوجوانان می‌گوید: «نوجوانان اغلب به دلیل اضطراب زیاد و همراه نبودن خانواده، در زندگی روزمره دچار اختلال می‌شوند و این اختلال باعث می‌شود تا نوجوان در خیالاتش، سلبریتی موردعلاقه‌اش را به‌عنوان همسر فرضی خود تصور کند و به همین دلیل با ازدواج او دچار شکست و سرخوردگی می‌شود.»
ذاکری شکست عشقی نوجوانان به‌واسطه ازدواج سلبریتی مورد علاقه‌شان را خطرناک دانست و افزود: «ناامیدی و شکست عشقی در یک نوجوان به دلیل ازدواج سلبریتی مورد علاقه‌اش، می‌تواند منجر به ایجاد آسیب‌های عاطفی شود. در چنین مواردی نوجوان ممکن است دچار افسردگی شده و دست به اقدامات خطرناکی مثل خودکشی بزند؛ بنابراین، والدین باید نسبت به این مسئله آگاهی داشته و در صورت مشاهده این علائم در نوجوانشان حتماً به متخصص مراجعه کنند.»
با نوجوانتان درباره قهرمانان ملی و دانشمندان صحبت کنید
ذاکری در پاسخ به این سؤال که چرا نوجوان‌ها به سلبریتی‌ها بیشتر از قهرمانان ملی، دانشمندان و افراد فرهیخته علاقه‌مند می‌شوند، می‌گوید:«وقتی در جامعه و خانواده کمتر در مورد دانشمندان و افراد فرهیخته صحبت می‌شود و فیلمی درباره آن‌ها ساخته نمی‌شود، این طبیعی است که نوجوانان نسبت به سلبریتی‌ها شناخت بیشتری داشته باشند و بالطبع به آن‌ها علاقه‌مند شوند.»
او ادامه می‌دهد: «متأسفانه میزان تمایل خانواده‌ها به کتاب‌خوانی به‌شدت کاهش‌یافته و والدین به دلیل مشغله‌های کاری کمتر فرصت می‌کنند تا با فرزندشان گفت‌وگو کرده و به معرفی قهرمانان ملی و دانشمندان و افراد فرهیخته جامعه بپردازند. این در حالی است که صحبت کردن در مورد قهرمان داستان‌های مختلف تأثیر مستقیمی بر کودکان و نوجوانان ما دارد اما متأسفانه در جامعه امروز بیش از دانشمندان و قهرمانان ملی، در رابطه با خوانندگان و سلبریتی‌ها صحبت می‌شود.»
از سلبریتی‌زدگی نوجوانتان جلوگیری کنید
ذاکری می‌گوید: «اگر می‌خواهید به نوجوان خود کمک کنید تا از سلبریتی زدگی در این سنین در امان بماند، ابتدا باید با پسر یا دختر خود ارتباط قوی داشته باشید و آن‌ها را درک کنید. والدین باید انتقاد، نصیحت و بکن‌نکن‌ها در دوران حساس نوجوانی فرزندشان را کمتر کنند تا نوجوان را به خود جذب نمایند.»
این روانشناس یکی دیگر از راه‌های جلوگیری از سلبریتی زدگی را پر کردن اوقات فراغت نوجوانان دانست و افزود: «بیکاری نوجوان باعث می‌شود تا او وقتش را با دلبستگی نسبت به سلبریتی ها پر کند لذا نوجوانان حتماً باید با علاقه‌مندی‌هایشان در زمینه ورزشی، نقاشی، موسیقی و... سرگرم شوند.»
این روان‌درمانگر کودک و نوجوان با اشاره به موقتی و گذرا بودن علاقه‌مندی نوجوانان به سلبریتی‌ها می‌گوید: «پدر و مادرها باید آگاهانه نسبت به این قضیه رفتار کنند و بدانند که بهترین راه برای گذر از این دوران، درک و همراهی نوجوان است. والدین هنگامی‌که متوجه علاقه نوجوانشان به یک سلبریتی شدند نباید نسبت به این مسئله گارد بگیرند یا به‌نقد سلبریتی موردنظر فرزندشان بپردازند.»
ذاکری در پایان متذکر می‌شود:«والدین باید به‌سادگی در رابطه باعلاقه نوجوانشان نسبت به سلبریتی موردعلاقه‌اش صحبت کنند. این فرایند نه‌تنها به والدین این فرصت را می‌دهد که فرزندشان را بهتر بشناسند بلکه ممکن است به تقویت روابط در این برهه حساس از زندگی فرزندشان کمک کند.»
*هدی سادات پاک نهاد
