گوجهفرنگی محبوبترین و رایجترین محصول گلخانهای در کل دنیا است. با استفاده از کنترل دمای مناسب و فراهم آوردن مقدار زیادی از نور، گلخانهدارها در اکثر نقاط دنیا میتوانند دو بار در سال، گوجهفرنگی برداشت کنند. شرایط درون گلخانه میبایست بهدقت مدیریت شود تا برای گیاهان بیماری بهوجود نیاید و عملیات گردهافشانی گلها بهدرستی صورت گیرد.
بخش 1: راهاندازی
1- دما را بررسی کنید. گوجهفرنگی معمولاً روزها در بازه دمایی 21 تا 27 درجه و شبها در بازه دمایی 16 الی 18 درجه سانتیگراد، رشد بهتری دارد. قبل از کاشت گوجهفرنگی، در مورد توانایی خود در زمینه تأمین این بازههای دمایی به مدت چندماه اطمینان حاصل کنید.
خوب است در روزهای ابری، به دمای ایدهآل نزدیک شوند (در روز به دمای 21 درجه و در شب به دمای 16 درجه نزدیکتر باشند) و در روزهای آفتابی و صاف به کران بالایی بازههای دمایی و یا حتی بالاتر از آنها نزدیکتر شوند (منظور از کران بالای بازه، دمای 27 درجه در روز و 18 درجه در شب است).
همچنین میبایست رطوبت را زیر 90 درصد نگه دارید تا کپکهای قارچی روی برگها شکل نگیرند. عملیات تهویه را بهصورت منظم و در صبحهای سرد و ابری انجام دهید تا هوای خشک و تازه به گلخانه دمیده شود.
2- یک گونه خاص از گوجهفرنگی را انتخاب کنید. هزاران گونه از گوجهفرنگی وجود دارند که برای کسب اطلاعات در مورد آنها میتوانید به پرورشدهندگان اطرافتان مراجعه کنید. در اینجا تعدادی نکته و راهنمای کلی آورده شده که میتوان از آنها در تمامی مناطق جغرافیایی بهره گرفت:
برخی از گونههای گوجهفرنگی در بازار موجود هستند که به گونههای گلخانهای مشهورند، این ارقام در برابر شرایط گلخانهای مقاومتر هستند.
ذکر حروف VFNT و A پس از نام هریک از گونههای گوجهفرنگی بدین معنا بوده که آن گونه در برابر بیماری مقاوم است.
گوجههای «نامحدود» دائماً رشد کرده و میوه تولید میکنند و میتوانید از آنها برای دوره طولانیتری در داخل گلخانه بهرهبرداری کنید؛ اما اگر فضای کافی ندارید، گونههای «محدود» گوجهفرنگی را بکارید که رشدشان در ارتفاع معینی متوقف میشود.
3- یک محیط برای کشت انتخاب کنید. گوجهفرنگی میتواند در هر محلی که بهخوبی زهکشی شده باشد، رشد کند. شما میتوانید از ترکیب بدون خاک یا یکی از موارد زیر استفاده کنید:
کیسههای پرلیت یا قطعات سنگ، ارزانترین گزینه در این حوزه محسوب میشوند.
برخی از پرورشدهندگان ترجیح میدهند از ترکیب خزه اسفاگنوم و ورمی کولیت با نسبت مساوی استفاده کنند.
ترکیب خاک استریل بخرید یا خودتان آن را بسازید. حتماً قبل از استفاده از خاک یا کود باغچه، آنها را استریل کنید. درصورتی که تمایل به نصب سیستم آبیاری ندارید، میتوانید این گزینه را انتخاب کنید.
4- توصیه میشود که یک سیستم آبیاری نصب کنید.
بخش 2: کاشت
1- جعبه اولیه را با مخلوط گلدان پُر کنید. در ابتدا جعبه را با آب و صابون بشویید تا ضد عفونی شود، سپس جعبه را با یکی از ترکیباتی که در بالا ذکر شده، پُر کنید.
اگر از خاک استفاده میکنید، آن را استریل کنید.
اگر از ترکیب بدون خاک استفاده میکنید، به محلول تغذیه بذر نیز نیاز خواهید داشت.
2- هر بذر را در جای خودش بکارید. سوراخی با قطر 6 میلیمتر در هریک از بخشهای جعبه اولیه ایجاد کنید. یک عدد بذر را در هر سوراخ بیندازید و روی بذر را با اندکی از مخلوط گلدان بپوشانید.
10 الی 15 درصد بیش از ظرفیت مورد انتظارتان بذر بکارید تا در ادامه بتوانید بذرهای ناسالم را کنار بگذارید.
3- از آب یا محلول تغذیه رقیقشده برای مرطوب کردن استفاده کنید. برای خاک از آب ساده و برای ترکیبات بدون خاک از محلول تغذیه استفاده کنید؛ در هر دو صورت آنقدر به این ترکیبها آب اضافه کنید که بهصورت توده درآیند. بهصورت منظم آب اضافه کنید تا مخلوط مرطوب بماند.
استفاده از محلول تغذیه 5:2:5 که شامل کلسیوم و منیزیم بوده، ایدهآل است؛ محلول را براساس دستورالعملهای راهنما رقیق کنید.
4- جعبه را در یک طاقچه گرم بگذارید. قبل از جوانه زدن بذرها، آنها را به گلخانه منتقل نکنید تا بتوانید وضعیت بیماری و آفات را در آنها بررسی کنید. مقدار زیادی از نور آفتاب را برای آنها فراهم کرده و دمای طول روز را در محدوده 24 الی 27 درجهی سانتیگراد نگه دارید.
5- آنها را در محفظههای بزرگتر بکارید. پس از گذشت دو هفته از پیدایش بذرها، آنها را به گلخانه انتقال داده و در گلدانهای کوچکی بکارید. پس از گذشت 6 الی هشت هفته یا هنگامی که ارتفاع بوتهها به 10 الی 15 سانتیمتر رسید، آنها را وارد کیسه یا گلدانهای بزرگتری کنید. هر بوته معمولی نیازمند 5/0 الی یک مترمربع از مواد گلدان است (بین 7/3 الی 5/7 گالن و 14 الی 28 لیتر). فضای کافی را درنظر بگیرید، زیرا حتی گونههای کوچکتر نیز در گلدانهای کوچک، میوههای کمتری تولید میکنند.
6- میزان pH و سطح کلسیوم را تنظیم کنید. قبل از انتقال نهایی به گلدانهای بزرگ، بهتر است که pH خاک را محاسبه کنید که در حالت ایدهآل میبایست بین 8/5 و 8/6 باشد. اگر خاکتان خیلی اسیدی است، بهازای هر 8/3 لیتر از مخلوط گلدان، پنج میلیلیتر آهک به آن اضافه کنید. این ترکیب علاوهبر افزایش pH، باعث افزودن کلسیم به خاک میشود که میتواند جلوی پوسیدگی شکوفهها را در آینده بگیرد.
درصورتی که pH تان در محدوده مناسب بود، بهجای آهک از سنگ گچ یا کلسیم سولفات استفاده کنید تا بدون تغییر pH صرفاً به خاکتان کلسیم اضافه شود. همچنین میتوانید بهصورت جایگزین از کودی استفاده کنید که کلسیم دارد و هر هفته یا دو هفته یکبار از آن بهره بگیرید.
در روش هیدروپونیک، میتوانید کلسیم نیترات را وارد سیستم آبیاری کرده و بدینطریق کلسیم مورد نیاز خاک را تأمین کنید. این فرآیند نیاز به یک تزریقکننده ثانویه دارد، زیرا نمیتوان کلسیم نیترات را در کود اصلی ذخیره کرد