مرغ که همواره در نبود گوشت قرمز زینت‌بخش سفره‌ها بود، اکنون در بازار گرانی به سر می‌برد و گویا این خوراکی هم در حال پرکشیدن از سفره‌هاست و در تلاش برای یافتن سرنخ گرانی به کمبود نهاده می‌رسیم.
پرواز مرغ بر فراز سفره‌ها/ مرغ‌هایی که خواب «ارزن» می‌بینند
در روزهایی که کرونا امان همه، چه فقیر و چه غنی را بریده، گرانی‌های بی‌حساب و کتاب و نایاب و کمیاب شدن‌های یهویی اقلام و کالاهای اساسی مورد نیاز خانواده‌ها نیز این سختی و مشقت‌ها را چند برابر کرده است.
کالاهایی که فهرست بلند بالایی از پوشک بچه گرفته تا کره و لبنیات و روغن و سیمان را شامل می‌شود، البته که ناگفته جای گرانی سکه و طلا و دلار و مسکن و خودرو نیز در این فهرست ویژه و محفوظ است.
مرغ نیز یکی دیگر از همین اقلام است که هر چند در گذشته نیز پای ثابت گرانی ها بوده، اما این روزها گوی سبقت را از دیگر اقلام سبد غذایی خانوار ربوده است و البته رقابت تنگاتنگی با قیمت شیر و لبنیات نیز دارد، دیگر کالای اساسی سبد غذایی که چند روز پیش از نگارش گزارش حاضر زمزمه‌هایی مبنی بر افزایش ۴۰ درصدی قیمت آن شنیده می‌شد در حالیکه در اثناء تهیه همین مطلب قیمت‌های اعلامی از سوی ستاد تنظیم بازار برای شیر و مواد لبنی حتی بیش از درصدهای عنوان شده قبلی نیز بوده است.
مرغ که همواره در نبود گوشت قرمز گوشه‌ای از سفره این روزهای ایرانی‌ها را پر کرده بود، اکنون در بازار گرانی به سر می‌برد و گویا این ماده غذایی نیز در حال محو شدن از سفره‌هاست و اگر سری به مرغ فروشی‌ها و فروشگاه‌های عرضه این محصول در سطح شهر بزنید، به راحتی متوجه قیمت‌های باورنکردنی و البته متفاوت پشت ویترین فروشندگان خواهید شد.
خانواده‌های طبقه متوسط و پایین از گوشت مرغ به عنوان تنها گوشت سبد خانوار بهره می‌بردند تا اینکه از اواسط تابستان امسال افزایش قیمت نهاده یکباره مرغ‌ها را از سفره آنها پرواز داد.
پرواز مرغ بر فراز سفره ها/مرغ سحر ناله سر کن!
البته شهروندانی که بدون اطلاع از علّت این گرانی‌ها در بسیاری موارد به تماشای همان مرغ‌های پشت ویترین اکتفا می‌کنند، عموماً به عنوان خانواده‌های طبقه متوسط و پایین از گوشت مرغ به عنوان تنها گوشت سبد خانوار بهره می‌بردند، مرغی که افزایش قیمت نهاده‌های دامی از اواسط تابستان امسال به یکباره آن را از سفره این طبقه پرواز داده است.
یکی از شهروندان تبریزی در بررسی میدانی در خصوص دلایل گرانی افسارگسیخته مرغ می‌گوید: مدت‌هاست که بدون هیچ توجیه و علت خاصی قیمت مرغ به یکباره و به‌طور مداوم افزایش می‌یابد و هنگامی که علت را از فروشندگان جویا می‌شویم، تنها به این پاسخ بسنده می کنند که به دست ما نیز گران می‌رسد و کسی نیز نیست که بر این موضوع نظارت کرده و از تخلفات جلوگیری کند.
شهروند دیگری به روزگاری شاگرد یک کارگاه طلاسازی بودم و هر بار که سفارشی برای تولید می‌گرفتیم یک بار موقع دریافت طلای مورد نیاز برای انجام سفارش و یک بار نیز هنگام تحویل کار قیمت طلا در بازار را کنترل می‌کردیم تا ضرری نکنیم و امروز حکایت بازار کالاهای اساسی مانند همان کارگاه زرگری شده، تنها با این تفاوت که قیمت‌ها هر روز و شاید هر چند ساعت یکبار تغییر می‌کند.
عدم تامین نهاده های دامی مورد نیاز مرغداران باعث افزایش قیمت تمام شده
برای یافتن سرنخ این گرانی به کمبود نهاده‌های دامی رسید، آنجایی که یکی از تولیدکنندگان مرغ در آذربایجان‌شرقی عدم توزیع مناسب نهاده‌های دامی مورد نیاز مرغداران و قیمت چند برابری آن در بازار آزاد را علت اصلی افزایش قیمت مرغ به‌ویژه در یک سال اخیر عنوان می‌کند.
رضا آزموده در همین خصوص می‌گوید: نهاده مورد نیاز یک مرغ تا زمانی که آماده مصرف شود، بین پنج تا پنج و نیم کیلو است و این در حالی است که اکنون نهاده‌های دامی که به صورت سهمیه توسط دولت در اختیار مرغداران قرار می‌گیرد، دو کیلو برای هر قطعه مرغ است و مرغدار باید حداقل سه کیلو باقی‌مانده را از بازار آزاد تهیه کند.
وی ادامه می‌دهد: در حالی که کنجاله سهمیه سویا قیمت ۳۲۰۰ تومان به دست مرغدار می‌رسد، قیمت آن در بازار آزاد بین ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان است و این یعنی قیمت تمام شده یک قطعه مرغ تنها با احتساب نهاده‌های مورد نیاز و بدون در نظر گرفتن هزینه واکسن‌ها و داروهای مورد نیاز و نیز هزینه کشتارگاه چیزی در حدود پنجاه هزار تومان است در حالی که وزن هر قطعه مرغ آماده مصرف به طور متوسط بین دو و نیم تا سه کیلوگرم می باشد، همین محاسبه ساده نشان می‌دهد که سود مرغدار چه مبلغ ناچیزی است.
این متخصص حوزه دامپزشکی با اشاره به تجربه موفق مدیریت حوزه تولید و توزیع مرغ در کشور معتقد است در صورتی که دولت به‌طور مستقیم در موضوع تامین و توزیع نهاده‌های دامی مورد نیاز مرغداران ورود کند و دست سودجویان از این حوزه کوتاه شود قیمت مرغ حتی تا مرز ۱۰ هزار تومان نیز نیز قابل کاهش است.
کاهش جوجه ریزی در آذربایجان شرقی به ۳ میلیون قطعه
سلطانی رئیس اتحادیه تولیدکنندگان مرغ گوشتی آذربایجان‌شرقی نیز با تایید اثر قیمت نهاده‌ها در گرانی مرغ می‌گوید: توزیع نامناسب نهاده‌های دامی موجب افزایش حداقل پنج برابری قیمت این محصول در بازار آزاد و ناتوانی مرغداران در تامین نیاز خود شده که نتیجه آن را در کاهش ظرفیت جوجه‌ریزی ماهانه استان به سه میلیون و التهابات اخیر بازار مرغ شاهد هستیم.
سلطانی با اشاره به دلایل افزایش قیمت مرغ در هفته‌های اخیر خاطرنشان می‌کند: ظرفیت ماهانه جوجه‌ریزی مرغ گوشتی در آذربایجان‌شرقی ۱۱ میلیون قطعه و این میزان پاسخگوی نیاز مصرفی استان است اما این ظرفیت در چند وقت اخیر به دو و نیم تا سه میلیون قطعه کاهش یافته است.
وی، دلیل این امر را عدم توزیع مناسب نهاده‌های دامی نظیر کنجاله سویا و ذرت از سوی دولت عنوان و تصریح می‌کند: تا ابتدای آبان امسال توزیع نهاده‌ها از طریق جهادکشاورزی و اتحادیه‌های مرغداران به‌صورت منظم و متناسب با نیاز حداقلی مرغداران صورت می‌گرفت اما از ابتدای آبان دولت تصمیم گرفته این نهاده ها را بصورت مستقیم در اختیار مرغداران قرار دهد.
رئیس اتحادیه تولیدکنندگان مرغ گوشتی آذربایجان‌شرقی تصریح می‌کند: متاسفانه با اتخاذ این تصمیم علاوه بر مشکلات قبلی در کمبود نهاده‌های دامی و واکسن و داروهای مورد نیاز مرغداران به دلیل تحریم‌ها و مشکلات ارزی، توزیع مقادیر موجود نیز با مشکل روبه‌رو شده و سهمیه‌ها به صورت نا مشخص و نامناسب در سامانه بازارگاه مرغداران شارژ می‌شود که خود این سامانه نیز با مشکلات عدیده ای روبه روست.
وی در ادامه می‌افزاید: نتیجه اجرای این تصمیم عدم دسترسی مرغداران به نهاده‌های دامی مورد نیاز و سردرآوردن نهاده‌ها از بازار آزاد بوده است و این سوال را باید پرسید که نهاده‌هایی که باید با قیمت دولتی سه هزار و ۱۵ تومان و به صورت سهمیه توزیع شوند، چگونه و توسط چه کسانی در بازار آزاد با پنج تا ۶ برابر قیمت و به مبلغ ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان به فروش می رسد در حالی که مرغدار برای تامین بیش از ۵۰ درصد نهاده های مورد نیاز خود باید دست به دامان بازار آزاد شود.
گرانی نهاده های دامی عامل افزایش قیمت تمام شده محصولات دام و طیور شده است
رئیس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی نیز گران شدن نهاده‌های دامی در سطح کشور و استان را عامل افزایش قیمت تمام شده محصولات دام و طیور دانسته و می‌گوید: تنظیم بازار گوشت قرمز، مرغ و تخم‌مرغ باید در بستر عرضه و تقاضا اتفاق بیافتد و این امر در کشور ما نیز تا دو سال قبل به روال طبیعی خود اتفاق می‌افتاد و شرکت پشتیبانی امور دام استان صرفاً در مواقعی که افزایش قیمت در گوشت قرمز، مرغ و تخم‌مرغ در بازار مشاهده می‌شد با ورود به این موضوع و عرضه محصولات ذخیره شده در انبار به بازار فروش، موجبات تعادل قیمت گوشت مرغ، گوشت قرمز و تخم مرغ را فراهم می‌کرد.
اکبر فتحی ادامه می‌دهد: خوشبختانه دستگاه‌های اجرایی استان در دو سال اخیر با وجود شرایط سخت اقتصادی اقدامات مفیدی در راستای تولید پایدار و ممانعت از کمبود محصولات کشاورزی انجام داده اند.
وی با تاکید بر این موضوع که براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار کشور و استان نرخ مرغ زنده به ازاء هر کیلوگرم چهارده هزار و 410 ریال تعیین شده است، تاکید می‌کند: عرضه مرغ زنده توسط مرغداران به کشتارگاه‌های استان بیشتر از نرخ مصوب، خلاف قانون بوده و باید به اداره تعزیرات معرفی شوند.
فتحی با تصریح این نکته که تنظیم بازار گوشت مرغ باید در سطح کشور اتفاق بیافتد، اظهار می‌کند: در صورت تحقق این مهم می‌توان از سودجویی برخی از فرصت طلبان و تولیدکنندگان متخلف گوشت مرغ و افزایش قیمت آن جلوگیری کرد.
به گفته فتحی در اوایل مهرماه سال‌جاری جوجه‌ریزی در سطح کشور به جهت عدم تامین نهاده‌های مورد نیاز مرغداران با افت شدید مواجه شد و با توجه به افزایش قیمت نهاده‌های دامی در بازار و با با توجه به اینکه 85 درصد این نهاده ها از جمله ذرت و کنجاله سویا وارداتی بوده و باید از خارج تامین شوند همچنین عدم ترخیص به موقع این نهاده‌ها از گمرکات کشور و استان می‌تواند مشکلات زیادی را در این بخش به بار آورد، باید نهاده‌های دامی در وقت مناسب تحویل مرغداران گردد تا بتوانیم از قطع جوجه‌ریزی توسط این عزیزان جلوگیری کرده و نگذاریم بازار تقاضا با کاهش عرضه مواجه شود.
مدیرکل جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی تصریح می‌کند: در آبان امسال بیش از دو میلیون و 800 هزار قطعه جوجه‌ریزی در مرغداری‌های استان اتفاق افتاده که پیش‌بینی می‌شود به سه میلیون قطعه نیز افزایش یابد و در این صورت نیاز استان به‌طور کامل تامین خواهد شد و اگر ارگان‌هایی چون سپاه و بسیج سازندگی در امر تهیه، تامین و واردات نهاده‌های دامی ایفاء نقش کنند، می‌توان گام‌های موثرتری در تنظیم بازار گوشت مرغ و تامین نهاده‌های دامی برداشت.
صنعت مرغداری کشور و استان بی‌تاثیر از بیماری کرونا نیست
معاون مدیریت امور طیور سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی نیز با اشاره به تاثیر کرونا بر تولید و توزیع مرغ می‌گوید: اولین تاثیر ویروس کرونا بر صنعت مرغداری استان، کاهش مصرف گوشت مرغ در بین اقشار مختلف جامعه است.
شهرام بغدادچی ادامه می‌دهد: در اواخر سال 98 و پس از انتشار بیماری کرونا در جامعه و تبعات منفی آن بر اکثر فعالیت‌های اقتصادی و تولیدی، مصرف گوشت مرغ به شدت کاهش و محصولات تولیدی در دست تولیدکنندگان انباشته شد و به تبع آن قیمت گوشت مرغ روند نزولی به خود گرفت.
وی با بیان اینکه این روند باعث متضرر شدن اکثر مرغداران کشور شد، می‌افزاید: سازمان جهادکشاورزی استان با اعمال تمهیداتی از جمله خرید تضمینی و تامین نهاده‌ها توانست از کاهش قیمت گوشت مرغ جلوگیری کرده و مانع متضرر شدن بیشتر مرغداران گردد، انصافاً مرغداران نیز با وجود کاهش قیمت به تولید خود ادامه دادند.
وی یادآور می‌شود: در نیمه اول سال 99 کاهش قیمت گوشت مرغ در جامعه به وضوح مشاهده شد، به‌طوریکه قیمت آن در سه ماهه اول سال‌جاری بسیار پایین‌تر از حد نرمال بود بعد از افزایش قیمت نهاده‌ها و مشکلاتی که در حمل و نقل نهاده‌ها به‌وجود آمد به تدریج قیمت نهاده‌ها و مولفه‌های تولید افزایش و نهایتاً قیمت تمام شده محصول نیز روند صعودی پیدا کرد.
به اعتقاد معاون مدیریت امور طیور سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌شرقی، با مقایسه افزایش قیمت گوشت مرغ با سایر محصولات کشاورزی از جمله صیفی‌جات و سبزیجات می‌توان گفت افزایش قیمت مرغ به صورت منطقی و قابل قبول بوده و تولیدکنندگان نیز سود چندانی از این افزایش به‌دست نیاوردند.
وی با بیان این موضوع که شیوع بیماری کرونا در کشور موجب تشدید مشکلات صنعت مرغداری کشور و استان شده، می‌گوید: توزیع نهاده‌ها به‌طور سیستمی از طریق سامانه بازارگاه این امکان را فراهم کرده تا تولیدکنندگان مستقیماً نسبت به تامین نهاده مورد نیاز خود اقدام کنند و این امر موجب کاهش هزینه نهاده‌ها می‌شود، افزایش راندمان واحدهای تولیدی و اصلاح ساختار واحدها از سیاست‌های سازمان جهادکشاورزی استان در راستای کاهش هزینه‌های تولید است تا گوشت مرغ با نرخ متعادل تری در بازار عرضه گردد.
بنظر می‌رسد، فصل مشترک گرانی افسار گسیخته مرغ با سایر موضوعات مشابه را باید در حلقه مفقوده ای به نام مدیریت و حل مشکلات کشور با استفاده از ظرفیت‌های داخلی جستجو کرد و شاید به جرات بتوان ادعا کرد، مدیریتی که در وضعیت کنونی کشور در حال اعمال است و در ابتدا برای این اعتقاد بود که در کنار چرخش چرخ سانتریفیوژها باید چرخ زندگی مردم نیز بچرخد، اکنون نه تنها چرخ سانتریفیوژها را از چرخیدن بازداشته، بلکه هر روز چرخ زندگی مردم را نیز لنگ تر از دیروز می کند!
