ماه مبارک رمضان برای نوجوانانی که برای نخستین‌بار روزه‌داری را تجربه می‌کنند خاص‌تر از سایرین است و باید نگاه ویژه‌ای از سوی ادارات ذی‌ربط و خانواده‌ها برای آن‌ها در نظر گرفته شود تا در سطح خانواده و جامعه با رعایت اصول خاص باعث راحت‌تر شدن این امر برای نوجوانان شویم.
بسیاری از نوجوانان امسال نخستین سالی است که روزه می‌گیرند و به اصطلاح «روزه‌اولی» هستند که باید به آن‌ها توجه بیشتری داشت تا با آداب روزه‌داری آشنا شده و بتوانند این فریضه دینی را به‌جا آورند. یکی از کارهایی که می‌تواند به نوجوانان در آمادگی برای روزه‌داری کمک کند این است که وقتی بچه به سن تشخیص رسید و توانایی و آمادگی روزه گرفتن را داشت، بسته به نوع تواناییاش نصف روز، بیشتر یا کمتر را روزه بگیرد و درصورتی‌که بی‌تاب شد وسط روز به او غذا و یا آب مختصری بدهید.
این روزه که به کله‌گنجشکی معروف است موجب می‌شود تا فرزند شما کم‌کم با نحوه روزه‌داری آشنا شود و بعد از گذشت زمان اراده قوی‌تری برای روزه گرفتن داشته و بتواند روزه کامل بگیرد. برای آشنا کردن کودک با روزه‌داری بهتر است از بعد هیجانی او بهره بگیرید و او را در فضاهای مذهبی شاد قرار دهید تا ناخودآگاه هیجانات مثبت معنوی در او تقویت شده و با فلسفه روزه‌داری آشنا شود.
همچنین در وقت افطار می‌توان با در نظر گرفتن هدیه‌ای که متناسب با علاقه کودک است، او را به روزه گرفتن تشویق کرد. علاوه بر این می‌توان با در نظر گرفتن سفره افطار و سحر زیبا و رعایت اصول تغذیه‌ای به‌طوری‌که از احساس گرسنگی و تشنگی او جلوگیری کند، به روزه‌داری بهتر و راحت‌تر کودک کمک کرد.
به‌منظور بررسی برنامه‌های در نظر گرفته‌شده در این زمینه و بررسی بیشتر سپهرغرب با حجت‌الاسلام محمدهادی نظیری؛ مدیرکل تبلیغات اسلامی استان همدان گفت‌وگویی را داشته که در ادامه می‌خوانید:
*سازمان تبلیغات اسلامی استان چه دیدگاهی نسبت به روزه‌اولی‌ها دارد و چه برنامه‌هایی را برای مشتاق شدن نوجوانان درنظر گرفته است؟
در استان ساختاری به نام ستاد پیشرفت بانوان تشکیل شده که یک کارگروه به نام «رفیقانه» دارد که بحث ساماندهی و هدایت برنامه‌های دختران نوجوان را به عهده گرفته و برنامه‌هایی را برای تجلیل و تکریم روزه‌اولی‌های دختر برنامه‌ریزی کرده‌اند و در قالب‌های مختلف و در مناسبت‌ها، ستاد‌های مختلف مردمی تشکیل می‌شوند تا به اقتضای ظرفیت‌های منطقه، روستا و محله برنامه‌هایی را اجرا کنند. برنامه تجلیل از روزه‌اولی‌ها که در سطح روستاها و محله‌ها در دهم ماه مبارک رمضان، ایام رحلت حضرت خدیجه (س) و همراه با تکریم مقام آن حضرت برگزار خواهد شد که ما نیز در آینده بنا به اجرای همایش‌های بزرگ‌تر تجلیل از روزه‌اولی‌ها را در برنامه داریم.
همچنین دختران نوجوان در برگزاری محافل ماه مبارک رمضان در قالب هیئت‌های اجرایی قرار می‌گیرند مثل محافل جزءخوانی قرآن که به معنای هویت‌بخشی به این دختران است. مبلغان حاضر در استان نیز در محله‌ها یا روستاها در یکی از شب‌های قدر به تجلیل از روزه‌اولی‌های دختر از طریق طرح «رفیقانه» و پسران از طریق انجمن‌های اسلامی دانش‌آموزان و هیئت‌های نوجوان امام مهدی (ع) می‌پردازند.
«تجربه‌نگاری» پیش‌بینی جدیدی است که بعد از ماه مبارک رمضان بنا داریم از روزه‌اولی‌ها بخواهیم تا آنچه که از حس بندگی خدا تجربه کرده‌اند، از مسجد رفتن و عبادت تا احساس تشنگی و گرسنگی خود را مکتوب کنند تا آثار برگزیده و خاطرات جذاب و زیبایی را که بیان می‌کنند به تصویر کشیده و اثر‌های منتخب را از رسانه‌های ملی منعکس کنیم..
*چه مقدماتی باید برای روزه‌اولی‌ها در نظر گرفته شود تا باعث دید مثبت آن‌ها شده و ایجاد اشتیاق کند؟
این موضوع در محتوای شبکه تبلیغی برای مبلغان در نظر گرفته شده که بخشی از بحث‌های خود را به این موضوع اختصاص داده و برخی جلسات را به نقش عبادت الهی در رشد و ارتقای جایگاه انسان یا نقش ورود به صحنه تکلیف در زندگی انسان اختصاص دهند.
*برای ایجاد دیدگاه مثبت نسبت به روزه‌داری، خانواده‌ها و نزدیکان چه رویه‌ای را باید رعایت کنند؟
پیشنهاد ما این است که برای بچه‌ها هویت‌های جمعی ایجاد کنند تا تنهایی باعث سختی بیشتر این موضوع برای نوجوان نشود زیرا او هنوز به آن درایت که بتواند فلسفه این گرسنگی و تشنگی را درک کند نرسیده است، وقتی نوجوانان در محافلی که مختص روزه‌اولی‌هاست مثل جلسات جزءخوانی اختصاصی یا هیئت‌های نوجوانان شرکت کنند با دیدن هم‌سن‌های خود که همه یک شرایط را دارند به آن‌ها هویت می‌بخشد.
همچنین خانواده‌ها ساختار منزل را متناسب با نوع ذائقه بچه‌ها تنظیم کنند تا مشتاق‌تر شوند. معمولاً بیداری سحر برای نوجوانان مقداری سخت است که اگر این ایام در تعطیلات مدارس باشد خانواده‌ها با برنامه‌ریزی برنامه‌های تفریحی شبانه، می‌توانند آن‌ها را سرگرم و ترغیب کنند.
محیط منزل باید متناسب با ذائقه و نوع نگاه نوجوان تازه به بلوغ رسیده آماده شود مثلاً یکی از علاقه‌مندی‌های دخترهای نوجوان، سفره‌آرایی مناسب با ماه رمضان است که به آن‌ها اشتیاق می‌دهد و می‌توان همان‌طور که سفره هفت‌سین داریم سفره ماه رمضان هم داشته باشیم. سفره‌آرایی در حال حاضر توسط نیروهای مردمی (بانوان) به‌صورت خودجوش اتفاق افتاده است و حس خوبی را به نوجوانان می‌دهد. در این زمینه نیز خانواده‌ها می‌توانند با بیان تجربه‌های تلخ و شیرین خود برای نوجوانان به روزه‌داری آن‌ها کمک کرده و از تکرار اشتباهات خود در سال‌های قبل جلوگیری کنند.
*چه باید کرد تا روزه‌اولی‌هایی که به هر دلیلی نمی‌توانند روزه بگیرند اهمیت روزه‌داری و فضائل آن را درک کنند؟
اگر بنا به نظر پزشک نوجوانی نتواند روزه بگیرد نکته بسیار مهم این است که ما سلب کلی نکنیم. طوری رفتار نشود که گویا ماه رمضانی نیست و مثل روال سابق عمل کند. این کار خطاست، ما باید روحیه التزام به روزه‌داری و عبادت الهی را در آن‌ها ایجاد کنیم به‌طوری‌که بچه در مواقع سحر بیدار شود، با والدین سحری بخورد و به او بگوییم تا جایی که توانش را داشته باشی روزه‌دار هستی. درست است او روزه‌دار نیست ولی ما او را به‌اصطلاح روایات در یک تجری (پرده‌دری) قرار نمی‌دهیم تا از حالت عدم التزام به ماه مبارک رمضان خارج کنیم؛ این دستور روایی ماست. همچنین در روایات به اینکه بچه‌ها را از سنین کمتر از بلوغ به روزه‌داری عادت دهیم سفارش شده است به‌طوری‌که نیمی از روز را روزه بگیرد که به‌اصطلاح به آن روزه کله‌گنجشکی می‌گویند.
نوجوان باید بخشی از آداب روزه‌داری را رعایت کند. در روایات توصیه شده والدین نباید فضا را کامل رها کنند؛ فضای منزل به گونه‌ای باشد که نوجوان بپذیرد باید تحت امر الهی بوده و به دلیل یک منع نمی‌تواند روزه بگیرد.
یکی از احکام شرعی که در جامعه رعایت نمی‌شود این است که فردی با توجه به شغلش نتواند روزه بگیرد و همچون گذشته به عادات غذایی خود رفتار کند، باید بگوییم که کفاره بر این شخص واجب می‌شود چراکه باید سحری بخورد، نیت روزه کند و هرجا که از طاقت متعارف خارج شد روزه‌اش را افطار کند نه اینکه مثل گذشته عدات غذایی خود را ادامه دهد.
قرار گرفتن روزه‌اولی‌ها در فضاهایی که هم‌سالانشان در آن حضور دارند بهتر می‌تواند به هویت جمعی آن‌ها منجر شود همچنین قرار گرفتن و قبول مسئولیت در محافل مخصوص قرائت قرآن نوجوانان منجر به ایجاد احساس مسئولیت در آن‌ها شده و آن‌ها را برای آینده آماده‌تر می‌سازد. خانواده‌ها باید با ایجاد فضای مناسب و طبق سلیقه نوجوان موجب تشویق آن‌ها شوند. فضای خانواده و جامعه باید به گونه‌ای باشد که نوجوانان ایام ماه مبارک رمضان و آداب آن را حس کرده و خودشان نیز رعایت کنند.
از دیگر عواملی که می‌توان تفاوت این ماه را با سایر ماه‌های سال نشان داد سفره افطار است که خانواده‌ها باید بیشتر به آن اهمیت دهند.
