کاهش نرخ فرزندآوری در کشور به یک بحران جدی تبدیل شده که علاوه بر تهدیدات اجتماعی، اثرات گسترده‌ای بر اقتصاد نیز خواهدداشت. رئیس یک بیمارستان زنان و زایمان کاهش چشمگیر تعداد زایمان‌ها در سال‌های اخیر را روایت می‌کند.
کاهش نرخ تولد و فرزندآوری در کشور به یک نگرانی جدی تبدیل شده است. این روند نه تنها به یک معضل اجتماعی تبدیل شده، بلکه اثرات گسترده‌ای بر اقتصاد، سیستم بهداشت و درمان، و نیروی کار خواهد داشت. بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران این موضوع را به عنوان تهدیدی برای آینده کشور می‌شمارند و هشدار می‌دهند که اگر اقدامی جدی در جهت افزایش نرخ تولد صورت نگیرد، در دهه‌های آینده با مشکلاتی عمیق و غیرقابل جبران در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مواجه خواهیم شد.
کاهش قابل ملاحظه نرخ باروری در 4 دهه اخیر
در سال‌های اخیر، نرخ باروری کل در کشور به طور چشمگیری کاهش یافته است. طبق گزارش‌های رسمی، نرخ باروری در ایران (میانگین تعداد فرزندانی که هر زن در سنین باروری می‌تواند به دنیا بیاورد) از بیش از 6 فرزند در دهه 60، به کمتر از دو فرزند به ازای هر زن در سال 1402 رسیده است؛ این میزان به وضوح کمتر از حد لازم برای حفظ تعادل جمعیتی کشور است.
دکتر آرش بردبار، رئیس بیمارستان تخصصی زنان و زایمان اکبرآبادی روایت قابل ملاحظه‌ای از کاهش میزان فرزندآوری‌ها در کشور دارد, وی درباره این موضوع به تسنیم می‌گوید: چندین سال است که به وضوح، فرزندآوری در کشور ما کاهش پیدا کرده و این یک خطر جدی است؛ خطری که نه تنها ما به عنوان یک کشور در حال توسعه احساس می‌کنیم، بلکه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته نیز آن را احساس کرده‌اند.این مسئله بارها و بارها هشدار داده شده است که اگر برای کاهش جمعیت فکر اساسی و اقدام جدی صورت نگیرد، کشور در 10 تا 20 سال آینده با مشکلی واقعی و بحرانی مواجه خواهد شد. بیمارستان ما سال‌هاست که در زمینه زنان و زایمان فعالیت می‌کند و بیش از 80 سال قدمت در حوزه باروری و فرزندآوری دارد و بیمارستان اکبرآبادی یکی از پرزاد و ولدترین بیمارستان‌های کشور هستیم و در حقیقت به عنوان بیمارستان ارجاعی برای تهران و مناطق جنوبی آن شناخته می‌شود. بیمارستان اکبرآبادی حدود 10 سال پیش بیش از 1000 زایمان در ماه داشت، اما اکنون این عدد تقریباً به دو سوم کاهش یافته و به حدود 700 زایمان در ماه رسیده است.
وی افزود: خانواده‌ها باید آگاهی بیشتری درخصوص لزوم فرزندآوری پیدا کنند و وضعیت معیشتی‌شان بهبود یابد تا بیشتر به فرزندآوری ترغیب شوند. هرچند این حمایت‌های مالی به تنهایی کافی نیست و حمایت‌های همه‌جانبه از طریق تاسیس مهدکودک‌ها و ارائه خدمات رایگان درمانی به کودکان و همچنین حمایت مالی از زوج‌هایی که نابارور هستند، می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
خطرات کاهش جمعیت برای کشور چیست؟
خطرات اقتصادی: یکی از بزرگ‌ترین خطرات کاهش جمعیت، اثرات آن بر اقتصاد کشور است. کاهش جمعیت به معنای کاهش نیروی کار است و این می‌تواند رشد اقتصادی کشور را به شدت محدود کند. کاهش جمعیت همچنین می‌تواند به بیکاری، کاهش درآمد دولت‌ها و فشار بیشتر بر نظام تأمین اجتماعی منتهی شود.
تأثیر کاهش جمعیت بر نظام سلامت: با افزایش سن جمعیت و کاهش جوانان در بازار کار، تقاضا برای خدمات اجتماعی و بهداشتی افزایش می‌یابد، در حالی که منابع برای تأمین این خدمات کاهش می‌یابد. پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که تا سه دهه آینده، به دلیل رشد جمعیت سالمندان نیاز به دریافت خدمات بهداشتی و درمانی تا سه برابر افزایش می‌یابد این موضوع از سویی هزینه‌های نظام سلامت را نیز به شدت افزایش خواهد داد و از سوی دیگر، کشور را با کمبود نیروهای جوان و فعال برای ارائه خدمات به این سالمندان مواجه خواهد کرد.
خطرات اجتماعی کاهش جمعیت: از دیگر مشکلات ناشی از تنظیم خانواده و کنترل جمعیت، پیری جمعیت و فقدان نشاط و تحرک لازم در اجتماع است. رونق اقتصادی وابسته به نیروی جوان و کارآمد است. با رشد منفی جمعیت، جامعه پیر می‌شود و از نشاط و سرزندگی لازم برخوردار نخواهد بود زیرا جوانان مایه پویایی و سرزندگی جوامع هستند و بیشتر نوآوری‌ها و جهش‌های اجتماعی از سوی نیروهای جوان اتفاق می‌افتد.
