سالهایی نه چندان دور خیلی از ما یا شاید پدر و مادرهایمان در چین روزهایی وقتی از درس و مشق و امتحان راحت میشدند و بابت پرسش و پاسخ سر کلاس نفس راحتی میکشیدند نوبت به این میرسید که در ایام فراغت تابستان به جای رفتن به کلاسهای متنوع ورزش، موسیقی و زبان، سهماهه تعطیلی تابستان را در کارگاه یا مغازهای به عنوان شاگرد یا وردست مشغول کار شوند و یا این مدت را وردست پدر یا یکی از اقوام بایستند و بنایی، نجاری، باغداری و خلاصه یک هنر و صنعتی را یاد بگیرند.
ماجرا حتی به گونهای بود که برخی از این بچهها در طول سه ماه تابستان با درآمدی که از کارگری و شاگردی داشتند هزینه تحصیل و دفتر و کتابشان میکردند و بدین ترتیب هم کمک خرج خانواده بودند و هم خودشان کار و هنری را یاد میگرفتند. حالا اما سالهاست دوره و زمانه عوض شده و با رسیدن فصل تابستان واوقات فراغت، خانوادهها برنامههای وسیعی را برای فرزندانشان تدارک میبینند. از کلاسهای زبان گرفته تا ورزش و موسیقی و حتی کلاسهای تقویتی درسی برای آنکه بنیه آموزشی بچهها تقویت شود. در چنین شرایطی است که بچههایی که در سالهای نه چندان دور اوقات فراغتشان با کار و یادگیری مهارت و به دست آوردن درآمد همراه بود حالا با سرویس یا ماشین دم در کلاسهایشان پیاده میشوند و در بازگشت از کلاس هم با وجود سرویس و رفت و آمد با وسیله نقلیه و با بیشترین آسایش، زیر باد کولر نشسته و پدر و مادر بابت اینکه ساعتی در سر کلاس حاضر شدهاند از آنها پذیرایی میکنند!
اما آیا این نسل نازپرورده میتواند در آینده مسئولیتپذیر هم باشد؟ ممنوعیت قانونی کار برای کودک و نوجوان تا چه محدودهای را شامل میشود و چگونه میتوان هم آرامش و آسایش بچهها را در نظر گرفت و هم فرزندانی متعهد و مسئولیتپذیر و در عین حال دارای مهارت تربیت کرد؟
کارشناسان ۷ تا ۱۴ سال را بهترین سن برای کسب مهارت و ۱۴ تا ۲۱ سالگی را دوران طلایی کسب تجربه، ورود به دنیای اشتغال و خلاقیت معرفی میکنند. البته والدین نباید فرزندشان را تا قبل از ۱۸سالگی برای پول درآوردن، سرگرم شدن و پرکردن اوقات فراغت تحت فشار و اجبار قرار دهند. اما شاگردی کردن در یک شغل یا مهارت روش مناسبی برای آشنایی بچهها با بازار کار، مسئولیتپذیر شدن و از همه مهمتر مهارتآموزی است تا در آینده بتوانند بهتر روی پای خودشان بایستند و موفق باشند. البته بهتر است حواسمان باشد این مهارتآموزی و در کنار آن پول درآوردنهای تابستانه، فرزندانمان را از ادامه تحصیل باز ندارد. اما در مجموع نباید فراموش کرد یکی از اهداف درس خواندن هم مهارتآموزی و داشتن شانس بهتر برای اشتغال در آینده است. پس اگر فرزندانمان بتوانند از همین دوران نوجوانی مهارتی را کسب کنند و توانایی و علاقه راه انداختن کسب و کاری داشته باشند، بخشی مهمی از این هدف محقق شده است.
