40 درصد مردم همدان با مفهوم وقف آشنا هستندوقف خانوادگی در همدان ثبت نشده است
مسئول روابط عمومی اوقاف استان همدان با بیان اینکه وقف خانوادگی در همدان ثبت نشده است، گفت: 40 درصد مردم همدان با مفهوم وقف آشنا هستند.
وقف سنتی کهن به معنی بخشش پول یا ملک به شخص یا مؤسسه‌ای بوده که منافع مترتبه این بخشش به مصرف خاصی برسد و از سنت‌های زیبای اسلامی و تجلی احسان و نیکوکاری در سیره ائمه اطهار (ع) محسوب می‌شود؛ اسلام بر سنت حسنه وقف به‌عنوان یکی از اهرم‌های مؤثر اعتقادی و فرهنگی برای جبران نیازهای مادی و معنوی جامعه تأکید داشته و با گسترش فرهنگ وقف در جامعه، بستر مناسبی جهت رشد ارزش‌های معنوی و الهی ایجاد می‌شود.
امروزه شاهد ثبت بسیاری از موقوفات در سراسر کشور هستیم که تنوع آن‌ها در بخش‌های مختلف قابل توجه بوده و وقف با توجه به شرایط روز از محدودیت‌های گذشته خارج شده و حضور کارشناسان، ناظران و متولیان در این امر اطمینان خاطر بالایی را برای واقفان ایجاد کرده است.
اما آنچه امروز بیش از گذشته مهم و ضروری است، انجام اقدامات مؤثر در راستای ترویج فرهنگ وقف در جامعه و خانواده‌ها بوده که ادارات اوقاف در استان‌ها و شهرستان‌های مختلف با پیش‌بینی برنامه‌های متفاوت سعی بر تحقق این مهم دارند؛ شاید امروزه بسیاری از افراد جامعه حتی با مفهوم وقف بیگانه بوده و آگاهی چندانی از بحث وقف و ورود به این عرصه ندارند که اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی در این زمینه امری ضروری است.
در گذشته شاید اعضای خانواده به‌واسطه فعالیت بزرگان و دیگر آشنایان تا حدودی با مفهوم وقف آشنایی داشتند، اما امروزه به‌دلیل محدود شدن تعداد واقفان موضوع وقف نیز در مهجوریت قرار گرفته و این مهم در خانواده‌ها نیز آشکارتر است؛ به‌گونه‌ای که برخی خانواده‌های ایرانی که روزگاری وقف‌های قابل توجه و بزرگی داشتند، این امر را به دست فراموشی سپرده و نباید انتظار داشته باشیم با ادامه این روند در آینده شاهد افزایش تعداد واقفان و وقف باشیم.
وقف یکی از مصادیق ماندگار خیرات، صدقه، انفاق و احسان است که نه‌تنها از بین نمی‌رود، بلکه مستمر است و قابل دخل و تصرف نیست و امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز به احیای سنت وقف خانوادگی در جامعه است؛ چراکه برخی از واقفان بر این اعتقادند که وقف باید به‌صورت شخصی باشد، درحالی که در بسیاری از نقاط کشور شاهد ثبت وقف‌های خانوادگی هستیم که این مهم نیاز به تبلیغ و ترویج دارد.
با توجه به فرا رسیدن دهه وقف به‌منظور پرداختن به جایگاه این مهم در خانواده و وقف‌های خانوادگی و لزوم ترویج فرهنگ آن در خانواده‌ها به‌ویژه در استان همدان، با مسئول روابط عمومی اوقاف استان همدان گفت‌و‌گو کردیم.
خسرو محمدی : ضمن بیان اینکه وقف مشارکتی تعریف عام‌تری از وقف خانوادگی است، اظهار کرد: وقف مشارکتی اقدامی است که افراد با آورده محدود می‌توانند یک موقوفه بزرگ و یا مهم همچون یک درمانگاه، مدرسه، خانه سالمندان و غیره ایجاد کنند.
وی با تأکید بر اینکه ضروری نیست یک موقوفه بزرگ باشد، گفت: حتی واقفان می‌توانند به‌عنوان مثال با ایجاد یک دفتر روزنامه در حوزه رسانه ورود کرده و حقوق فعالان این حوزه از محل موقوفه تأمین شود.
مسئول روابط عمومی
اوقاف استان همدان بیان کرد: حتی با وقف در حوزه رسانه می‌تواند مکمل حقوق فعالان در این حوزه از موقوفه باشد و تبلیغ بحث وقف در حوزه رسانه از سوی رسانه‌ها انجام شود.
وی با بیان اینکه وقف می‌تواند در مقیاس کوچک‌تر در خانواده‌ها رخ دهد، افزود: عده‌ای از افراد خانواده می‌توانند وقف خاص برای یکی از اشخاص کم‌بضاعت فامیل یا خانواده موقوفه تشکیل دهند.
محمدی با تأکید بر اینکه حتماً لازم نیست یک موقوفه کارکرد عمومی یا همگانی داشته باشد، تصریح کرد: افراد حتی می‌توانند برای فردی که استطاعت دارد و یا می‌تواند در آینده استطاعت داشته باشد نیز موقوفه ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه وقف بسیار گسترده بوده و انعطاف دارد، ادامه داد: وقف محدود به بحث نیازمندان نیست و می‌تواند برای سایر افراد نیز باشد.
مسئول روابط عمومی اوقاف استان همدان خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم در یک خانواده موضوع وقف رخ دهد، ابتدا باید این مهم را درک کنند هر چیزی که وقف شود برای اداره اوقاف نیست و این اداره فقط یک متولی و ناظر برای موقوفات در سطح کشور است.
وی با تأکید بر اینکه افراد می‌توانند وقفی انجام دهند که اداره اوقاف در آن دخیل نباشد، یادآور شد: اما فرآیند حقوقی، اداری و قانونی در اداره اوقاف انجام می‌شود، چراکه ازنظر قوانین کشوری اوقاف متولی این امر است.
محمدی با بیان اینکه امکان ایجاد یک موقوفه برای بهره‌مندی عده خاصی بدون دخالت اداره اوقاف وجود دارد، اظهار کرد: اوقاف فقط نظارت دارد که آن موقوفه و یا افرادی که در آینده اداره موقوفه را برعهده دارند، از قوانین تعیین‌شده واقف تخطی نکنند.
وی با تأکید بر اینکه افراد می‌توانند به‌صورت کاملاً خصوصی و بدون دخالت شخص، ارگان و یا نهاد دولتی دیگری یک وقف را انجام دهند، گفت: وقف ابدی است و هدیه ماهیت مقطعی دارد.
مسئول روابط عمومی اوقاف استان همدان بیان کرد: قوانین موجود در وقف این اجازه را به واقفان می‌دهد که آن وقف را حتی برای نسل‌های آینده نیز بگذارند.
وی با بیان اینکه افراد جامعه در نگاه به موضوع وقف دو دسته هستند، افزود: برخی افرادی در موقوفات زندگی و یا کار می‌کنند و یا همسایه موقوفات هستند که به‌صورت روزانه، ماهیانه و یا سالانه با موضوع وقف ارتباط دارند.
محمدی با تأکید بر اینکه افراد مذکور درگیر با وقف به‌نوعی شناخت محدودی از آن دارند، تصریح کرد: این افراد به کارکرد وقف آگاه هستند.
وی با بیان اینکه طیفی از افراد جامعه در طول زندگی خود با وقف ارتباطی نداشته و یا ارتباط آن‌ها بسیار محدود است، ادامه داد: این افراد در زندگی خود در حد یک مسجد، درمانگاه، حسینیه و یا یک زمین کشاورزی با موقوفات درگیر می‌شوند.
مسئول روابط عمومی اوقاف استان همدان خاطرنشان کرد: طیفی از جامعه نیز طی هفته وقف با اطلاع‌رسانی به طرق مختلف به موضوع وقف آگاه می‌شوند.
وی یادآور شد: با احتساب طیف‌های مختلف مواجه با موضوع وقف در استان و شهر همدان حدود 40 درصد مردم با مفهوم وقف آشنا هستند.
محمدی با تأکید بر اینکه وقف یک سنت دیرینه در ایران بوده و به هزاره‌های قبل بازمی‌گردد، اظهار کرد: وقف حدود دو هزار سال در ایران قدمت داشته و می‌تواند گره‌های بزرگی از مشکلات جامعه را باز کند.
وی در ادامه گفت: وقف می‌تواند به‌عنوان یک ثروت خصوصی عمومی‌شده سامان دهنده ثروت‌های سرگردان یا بلاتکلیف پیش‌آمده برای برخی افراد در آینده باشد.
مسئول روابط عمومی اوقاف استان همدان بیان کرد: در وقف با یک موضوع چندوجهی مواجه هستیم، یک وجه خیر و نیک‌ورزی و نوع‌دوستی بوده و یک وجه نیز بحث حقوقی و قانونی وقف است.
وی با بیان اینکه وقف یک ساختار قانونی بسیار منظم دارد، افزود: در وقف، قانون از موقوفه حمایت می‌کند و درصورت پیشامد موضوع تعرض، قانون سریعاً حمایت کرده و اوقاف نیز به‌عنوان متولی امر در این خصوص ورود می‌کند.
محمدی با تأکید بر اینکه از گذشته‌های دور بزرگانی همچون خواجه رشیدالدین همدانی و در عصر کنونی دکتر پرویز اذکایی اهتمام به امر وقف داشتند، تصریح کرد: افراد با سواد به دنبال وقف می‌روند، چراکه چارچوب مشخص، مدون و حمایت‌شده‌ای دارد.
وی با بیان اینکه افرادی که قصد ورود به موضوع وقف را دارند برای ضمانت اجرای وقف می‌توانند ناظر، متولی و امین قرار دهند، ادامه داد: متولی اداره‌کننده موقوفه بوده و اعم از شخصیت‌های حقیقی و حقوقی است.
مسئول روابط عمومی اوقاف استان همدان خاطرنشان کرد: واقفان می‌توانند در کنار متولی ناظر نیز قرار دهند و علاوه‌بر این موارد امین نیز مقرر کنند.
وی با بیان اینکه اداره اوقاف جذب موقوفات را از سه مجرا انجام می‌دهد، یادآور شد: اجرای امینانه نیت‌های واقفین ازجمله اقدامات بوده و سعی بر رسیدگی مرتب و انجام نیت واقف تا حد امکان است و این امر موجب ایجاد اعتماد در مردم می‌شود.
محمدی اظهار کرد: با ایجاد بهره‌وری در موقوفات از طریق به‌روزرسانی آن‌ها چه ازنظر حضور ناظران اخلاقی و چه ازلحاظ مرمت بنایی و ساختمانی و یا توسعه، سعی بر ایجاد درآمد در موقوفه داریم.
وی با تأکید بر اینکه موقوفات باید خودگردان باشند، گفت: با ایجاد بهره‌وری در موقوفات سعی می‌کنیم موقوفات را زنده نگه داشته و اجرای نیات واقفین را هرچه بیشتر توسعه دهیم.
مسئول روابط عمومی اوقاف استان همدان بیان کرد: با تولید محتواهای چندرسانه‌ای، اخبار، فیلم، موشن‌گرافیک، چاپ بروشور، ارائه مطالب به رسانه‌ها، حمایت حقوقی و قانونی از واقفین و متولیان و توسعه عمرانی موقوفات و بقاع متبرکه سعی بر تبلیغ و ترویج فرهنگ وقف در استان همدان داریم.
وی با بیان اینکه وقف خانوادگی در استان همدان نداریم، افزود: مشتاق به تحقق این مهم در استان هستیم و امید است به دنبال تبلیغ و ترویج فرهنگ وقف شاهد موقوفات بیشتر و بهتری در همدان باشیم.
محمدی با تأکید بر اینکه در حوزه وقف از هنرمندان نیز حمایت شده است، تصریح کرد: به‌عنوان مثال در تصویرگری موقوفات و ظرفیت‌های هنرمندان صنعت‌گر، آینه‌کار و گچ‌بر در این حوزه استفاده شده است.
وی به حمایت مالی از پایان‌نامه‌ها در حوزه وقف اشاره کرد و ادامه داد: مقالات علمی فعالان در حوزه وقف نیز در مجله «میراث جاودان» چاپ می‌شود.
درحال حاضر به‌دلیل شرایط سخت اقتصادی ممکن است یک فرد نتواند موقوفه قوی و شایسته‌ای را ایجاد کند که پیشنهاد و توصیه به‌منظور تحقق این مهم وقف جمعی به‌صورت خانوادگی، گروهی یا صنفی است که در گذشته نیز وجود داشته و باید آن را احیا کرد؛ در شرایط کنونی باید وقف در جامعه احیا شود و یکی از راه‌های مردمی کردن وقف و امور خیر، مشارکت مردم است.
البته ترویج فرهنگ وقف جمعی و یا خانوادگی نیاز به تبلیغ دارد تا همگان به این مهم آگاه شوند و این موضوع با توجه به شرایط امروز، ضروری است که واقفان موقوفاتی در حمایت از خانواده‌های نیازمند داشته باشند تا شاهد کاهش آسیب‌های خانوادگی بوده و کانون گرم خانواده با این مهم حفظ شود؛ چراکه بسیاری از عمده مشکلات از جدایی و طلاق به‌واسطه مشکلات اقتصادی است.
با تنوع در موقوفات و وقف‌ها شاید بتوان بسیاری از مشکلات در حوزه‌های مختلف را رفع کرد و باید این مهم مورد توجه قرار گیرد، البته باید تمام خدمات وقف اطلاع‌رسانی و گزارش‌دهی شود و مسئولان مربوطه باید بدانند که یکی از راه‌های ترویج فرهنگ وقف، اطلاع‌رسانی خدمات موقوفات است.
تجلیل از واقفان و پرداختن به فرهنگ وقف به‌عنوان رهایی از خودخواهی و خودبینی، باعث احیای این فرهنگ در جامعه می‌شود و از دیگر نیازهای امروز جامعه ایجاد موقوفات در تولید علم و فناوری براساس فرمایشات مقام معظم رهبری است که این مهم نیز باید عملی شود.
خانواده مروج فرهنگ وقف می‌تواند حلال و برطرف‌کننده مشکلات جامعه باشد و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی خانواده‌های تراز انقلاب اسلامی با دوری از رفاه‌زدگی و ترویج فرهنگ وقف اموال، صحنه‌های زیبایی از ایثار را به تصویر کشیدند و ترویج سبک زندگی اسلامی امروز باید مبتنی بر فرهنگ وقف باشد.
