سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری فرایش

وقت آن رسیده تا کودکان امروز را دریابیم . کودکانی که به واسطه آمدن مهمان ناخوانده ویروسی ، خانه نشین شدند و حالا بیشتر از هر زمان دیگری به همراهی و توجه خانواده احتیاج دارند. برای آنکه بتوانیم بهتر کودکان را با فضیلت ماه مبارک رمضان آشنا کنیم با احمد رضا اعلایی مسئول حسینیه کودک و ادبستان شهید چمران گفت وگو کردیم.
دنیای زیبای کودکی و سحر های ماه مبارک رمضان، دورهمی های خانوادگی که خواب را از چشمان کودکان می ربود و آنها را هم پای بزرگتر ها ، سر سفره سحری می نشاند. روزه ای با نام مستعار کله گنجشکی که غرور و لذت همراهی با روزه داران را به ارمغان می آورد و نوپاهای هنوز به سن تکلیف نرسیده را بی تاب لحظه ناب اذان مغرب می کرد. این خاطرات برای کمتر کسی نا آشناست و هنوز هم مزه سحری هایی که با چشمان نیمه باز فرو می دادیم و بی آنکه دلیلش را بدانیم ، برای آمدن رمضان سر از پا نمی شناختیم ، در خاطرات شیرین گذشته ، حس می شود. 

وقت آن رسیده تا کودکان امروز را دریابیم . کودکانی که به واسطه آمدن مهمان ناخوانده ویروسی ، خانه نشین شدند و حالا بیشتر از هر زمان دیگری به همراهی و توجه خانواده احتیاج دارند. برای آنکه بتوانیم بهتر کودکان را با فضیلت ماه مبارک رمضان آشنا کنیم با احمد رضا اعلایی مسئول حسینیه کودک و ادبستان شهید چمران گفت وگو کردیم.

مغناطیسی به نام رمضان

ماه رمضان در ذات خود ویژگی هایی دارد که برای کودکان جذابیت زیادی دارد. این ماه نور است و از خاصیت های نور همین موضوع است که می تواند همه را به خودش جذب کند. بچه ها که از ما بیناتر هستند ، ماه رمضان سراسر نور و پاکی را بیشتر از هر فردی درک می کنند. این خاصیت ماه مبارک رمضان است که همه آن را دوست دارند و در این ماه تغییراتی در احوال و رفتارشان ایجاد می شود. اگر به گذشته نگاه کنیم ، ما نیز در کودکی به سفره های سحر و افطار و روزه داری علاقه نشان می دادیم . سحرهای ماه مبارک رمضان که در آن هوای گرگ و میش ، همه اعضای خانواده دور هم جمع شده و سحری میل می کردند در کنار سفره های رنگین افطار ، به خاطر اینکه جمع شدن همه اعضای خانواده ، برایمان جذاب بود و سعی می کردیم در آن شریک شویم. 

سنت های خوب رمضان را احیا کنیم

افطاری دادن به دوستان و آشنایان و بستگان ، فضای روحانی و معنوی تلاوت قرآن و تسبیح و ذکر خداوند را گفتن ، همه و همه تفاوت های این ماه را با سایر ماه های سال نشان می دهد که بر جذابیت ماه خدا برای کودکان افزوده است. در زمان های قدیم ، همسایه ها سعی می کردند که در کنار هم هر روز تلاوت قرآن داشتند و همین موضوع برای کودکان دیروز ، یک اتفاق جالب بود .
 ظرفیت ها و فضاهایی در این ماه ایجاد می شد که مردم در کنار هم جمع شوند و یک فعالیت مذهبی انجام دهند. ماه رمضان امسال ، با توجه به شرایط شیوع ویروس کرونا ، باید بیشتر از هر زمان دیگری به کودکان توجه کرد چرا که آنها نمی توانند ، خاطرات شیرین گذشته ما را تجربه کنند. درست است که این روزها با توجه به مساله فاصله گذاری اجتماعی شاید نتوان سفره مهمانی افطار پهن کرد اما راه های دیگری برای افطاری دادن و خاطره ساختن برای بچه ها وجود دارد. به عنوان مثال می شود از هر آنچه برای افطاری خودمان تدارک دیده ایم به همسایه ها هم بدهیم. از این قبیل فعالیت های جایگزین افطاری دادن زیاد است که نیاز به کمی فکر و خلاقیت والدین دارد.  

هرخانه یک مسجد

به همین دلیل بهتر است با انجام فعالیت های مذهبی دسته جمعی ، زیبایی های این ماه را به کودکان نشان دهیم. نماز خواندن به صورت جماعت در خانه ،تلاوت دسته جمعی قرآن از جمله این فعالیت هاست. اکنون که پدران و مادران ، زمان بیشتری را در منزل می گذرانند ، بهتر است از مزایای آن غافل نشده و فضای خانه را به مسجد تبدیل کنند. هر وعده نماز به صورت اول وقت و جماعت باشد. در ماهی که خواب روزه دار هم ثواب محسوب می شود ؛ می توان به کودکان توضیح داد که این ماه به قدری عزیز و مغتنم است که حتی طبیعی و بدیهی ترین فعالیت انسان یعنی خوابیدن هم ارزش و قرب دارد.

نیازی به تعریف کردن داستان های عجیب نیست

والدین باید نشان دهند که برای روزه داری ، علاوه بر تحمل گرسنگی و تشنگی ، از کم طاقتی هم با صبوری گذر می کنند و سعی در انجام کارهای خوب و جمع آوری ثواب دارند. اگر این کار انجام شود ، تأثیر مثبت خود را بر روحیه کودکان و نوجوانان می گذارد و نیازی به تعریف کردن داستان های عجیب و غریب برای آشنایی با فوائد این ماه نیست. حتی نیاز نیست که با روایات و احادیث ، کودکان را با این ماه آشنا کنیم. رمضان به خودی خود آن قدر جذاب است که با دیدن رفتار بزرگتر ها ، کودکان برای آشنایی با آن ترغیب شوند.

بچه ها تقلید از روزه داری را دوست دارند 

می توانیم کودکان را در انجام کارهایی نظیر آماده کردن لوازم افطار و سحری شریک کنیم و بهتر است ، ساعات خواب و استراحت کودکان را طوری تنظیم کنیم که در زمان سحر بیدار باشند و از برکات آن استفاده کنند.

همچنین ، می توان با این کار ، از میزان ضعف و گرسنگی کودکان در طول روز کاست تا آنها هم بتوانند تجربه ای نظیرروزه داری را در ماه مبارک رمضان داشته باشند.

از امامان معصوم نقل شده است تا فرزندانتان را از 8 سالگی به روزه داری توصیه کنید. همین روایات نشان دهنده ظرفیت بالای کودکان است که والدین باید شرایط را برای انجام این کار فراهم کنند.

حرمت روزه دار را نگه داریم!

باید به کودکان آموزش دهیم که حرمت افراد روزه دار را نگه داشت تا  از خوردن و آشامیدن مقابل روزه داران اجتناب کنند و حتی در صورت نیاز به مواد غذایی ، طوری تغذیه را مصرف کنند که به صورت علنی نباشد و از دید سایرین پنهان باشد. در محیط خانه هم بهتر است کودکان را عادت دهیم که در آشپزخانه وعده غذایی را میل کنند تا حرمت  دیگر اهالی خانه که روزه دار هستند ، حفظ شود.

همین موضوع موجب می شود که بچه ها از همان دوران کودکی ،اهمیت روزه داری و احترام به روزه دار را درک کنند و در این ماه برای آنها احترام قائل شده و در معرض دید عموم روزه خواری نکنند.

در این سنین ، می توان با انجام چنین رفتارهایی ، آداب و شخصیت کودکان را در مواجهه با روزه داران و فرا رسیدن ماه مبارک رمضان ، به خوبی پرورش داد.

خودمان فلسفه روزه را بدانیم

در ابتدا باید بزرگترها با فلسفه  روزه داری و ماه مبارک رمضان ، اطلاعات بیشتری کسب کنند که پاسخگوی سوالات کودکان باشند. متاسفانه کمتر درباره این موضوعات و فضیلت قرآن در این ماه مطالعه انجام شده است و این یک نیاز است که آگاهی خود را افزایش دهیم.

برای ماه رمضان برنامه خاصی داشته باشیم تا هر ماه رمضان نسبت به سال گذشته ، پربارتر باشد. بهتر است با کودکان در مورد قدردانی از داشته ها و شکرگزاری در برابر نعمات گفت و گو شود.

قدردانی و شکر گزاری از خدا را یاد بدهیم 

به کودکان گفته شود که محدودیت هایی که در ماه مبارک رمضان برای خوردن و آشامیدن وجود دارد و حتی محدودیت خواب در شب های قدر به این دلیل است که هم باید قدر نعمت هایی که خداوند به ما عطا کرده است را بدانیم و هم برای شکرگزاری از خداوند ، کمی سختی را تحمل کرده و با شب زنده داری نشان دهیم که قدردان لطف های بی کران او هستیم.

در ماه خدا نیازمندان را فراموش نکنیم

در این ماه کمک به فقرا نظیر سایر اعمال مستحبی ، ثواب چند برابری دارد و همین که فرزندانمان شاهد کمک و مدد پدر و مادر به نیازمندان باشند ، این موضوع در ذهنشان تداعی می شود که والدینشان از آنچه می تواند باعث رفاه بیشتر خانواده شود ، می گذرند و به نیازمندان کمک می کنند.

الگوی چنین رفتاری را می توان در داستان سه روز ، روزه داری حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) و امام حسن (ع) و امام حسین (ع) پیدا کرد که در این سه روز ، از طعام افطار خود گذشتند و به سائلانی که از آنها تقاضای غذا داشتند ، کمک کردند.

تقویت و حفظ اراده از برکات رمضان

یکی از مواردی که برای کودکان اهمیت ویژه ای دارد و در ماه رمضان آن را تمرین می کنند ، تقویت اراده است . در روایات بیان شده که روز مانند یک سپر است و کودکان ایجاد سپر را در این ماه تمرین می کنند. باید  فرزندان در مجالس گفت وگویی قراربگیرند که موضوعاتی نظیر قدردانی از خداوند و شکر داشته ها ، کمک به نیازمندان و حرمت نگه داشتن ماه خدا ، محور گفت و گو باشد تا بتوانند اهمیت این موضوعات را درک کنند و فلسفه روزه به صورت خودآگاه در ذهن کودکان باقی بماند.

از آیات و روایات و اشعار کمک بگیریم

گاهی بعضی از روایات و آیات قرآن کریم و حتی اشعار می تواند به رسیدن به این مقصود کمک کند. ما به خانواده ها توصیه می کنیم که در ایام قرنطینه با اختصاص دادن شبی 10 دقیقه به خواندن اشعاری نظیر شاهنامه یا مثنوی معنوی کودکان را با قدرشناسی و شکر گزاری آشنا کنند.

همچنین ادعیه هایی که برای این ماه توصیه شده است نیز به زبان لطیف وعارفانه ای ، فضیلت های این ماه بیان شده است. اگر والدین با این ادعیه که به ظاهر سخت هستند ، انس بگیرند و به زبان ساده آن را برای بچه ها بیان کنند ، می توانند به مقصود خود دست پیدا کنند.
به ظرفیت های وجودی مان بنگریم 

 اصولا برای انجام اعمال عبادی و فعالیت های خیرخواهانه به خوبی نمی توانیم آن کار را برای خودمان بازنگری کنیم. به عنوان مثال دعای جوشن کبیر با وسعت بی کران و فضائلی که دارد ، شاید برای برخی از افراد قابل درک نباشد و یا توان خواندن آن وجود نداشته باشد . برخی از افراد شاید نتوانند از فضیلت شب زنده داری و قرآن خواندن به حد مطلوبی بهره ببرند لذا بهتر است نگاهی به ظرفیت های وجودی داشته و بر اساس آن اعمال عبادی را انجام داد.

به عنوان مثال برای شریک کردن کودکان در  مراسم احیا ، آنها را به اندازه آماده کردن افطار و پخش نذری در خیابان و انجام گفت وگوی ساده درباره یک موضوع معنوی ، شریک می کردیم که البته رضایت زیادی از انجام این کار داشتند.

نوجوانی مطلوب نیاز به سنگ بنای درست کودکی دارد

باید از کودکی برای تربیت عبادی و دینی فرزندان اقدام کرد و این تصور اشتباه که فرزند هنوز کودک است و نمی تواند با مفاهیم نماز خواندن و روزه داری آشنا شود را کنار گذاشت.در نوجوانی نمی توان ، برای آشنایی فرزندان با این مفاهیم اقدام کرد و ائمه معصوم هم بارها تاکید کردند که از 7 سالگی به نماز و از 8 سالگی به روزه داری ، کودکان را عادت دهیم و از 11 سالگی برای انجام این عبادات ، جدیت بیشتری به خرج دهیم. همین امر نشان دهنده این است که چه دختر و چه پسر باید قبل از رسیدن به سن تکلیف و بلوغ ، با اصول دین آشنا شده و خودشان را مکلف به انجام آنها بدانند.

در سن نوجوانی ، بستر ها ، دوستان و مربیان اهمیت ویژه ای دارد. اگر والدین توانسته باشند محیط مناسبی را برای رشد و تعامل و فعالیت نوجوانشان فراهم کنند ، فرزندشان در فعالیت های مذهبی ، قوی تر مشارکت خواهد داشت.

با فرزند نوجوانمان دوست باشیم

همچنین ارتباط پدر و مادر با نوجوان در میزان تمایل فرزند به انجام مناسک دینی ارتباط مستقیم دارد. والدینی که برای فرزند نوجوانشان ، زمان بگذارند و با وی ارتباط دوستانه داشته باشند ، می توانند به واسطه این رفاقت ، ارزش ها و هنجارها را به فرزندان انتقال دهند. البته این رابطه صمیمانه باید از کودکی شکل بگیرد تا در نوجوانی به ثمر بنشیند.

در غیر این صورت عتاب و سرزنش و تحت فشار قرار دادن فرزند برای روزه داری یا نماز خواندن  بی فایده است و حتی شاید موجب شود که نوجوان با لجبازی ، خلاف آنچه والدین می خواهند را انجام دهد.

*مریم اویسی