یک روان‌شناس خانواده و سبک زندگی در پاسخ به این پرسش که چرا سرانجام زندگی زوجینی که زمانی دوره مشترک عمر خودشان را با کوهی از آرزو، شور و اشتیاق آغاز می‌کنند به طلاق ختم می‌شود؟ گفت: براساس گزارش مرکز مشاور و خانواده ریاست جمهوری اسلامی ایران دولت قبل، 75 درصد طلاق‌های کشور جزء طلاق‌های ابرازنشده به حساب می‌آیند؛ درواقع زوجین بدون اینکه که در مورد مشکلی که دارند با یکدیگر مفصل صحبت کنند تا به نتیجه درست برسند، درخواست طلاق خود را ثبت می‌کنند. به عبارت دیگر ریشه تمام مشکلات زوجین حرف‌های مگوی آن‌ها بوده که زندگی آن‌ها شکل گرفته است.
افزایش آمار طلاق در ایران خبری نگران‌کننده است؛ مخصوصاً این‌روزها که رقابت پُررنگی بین آمار ازدواج و طلاق‌های ثبت‌شده دیده می‌شود. اگر طلاق با همین سرعت رشد کند و آمارش در ایران بالا برود، احتمال دارد که تعداد ازدواج‌ها و طلاق‌هایی که ثبت شده است، برابر شود و به‌ازای هر ازدواج، یک طلاق ثبت شود.
طبق آماری که در سال 1399 توسط سازمان ثبت احوال کشور منتشر شده است، تعداد ازدواج‌های ثبت‌شده در این سال 556 هزار و 731 مورد بوده است که نسبت به سال 98 حدود 4.4 درصد رشد کرده است؛ اما تعداد طلاق‌های ثبت‌شده در این سال هم رشد قابل توجهی داشته و با وجود تعداد 183 هزار و 193 عدد طلاق ثبت‌شده در سال 99، میزان رشد طلاق در ایران حدود 3.6 درصد نسبت به سال 98 بوده است. درحقیقت به‌ازای هر سه ازدواجی که در سال 99 ثبت شده، یک طلاق هم به ثبت رسیده و نسبت ازدواج به طلاق در کشور سه به یک است. بیشتر این طلاق‌ها متعلق به زوج‌هایی بوده که بین یک تا پنج سال از زمان ازدواج آن‌ها می‌گذرد.
در همین راستا با توجه به اهمیت موضوع و سونامی طلاق در ایران، درخصوص علل فردی طلاق با یک روان‌شناس خانواده به گفت‌وگو نشسته‌ایم که نتیجه را باهم می‌خوانیم:
محمدرضا ایمانی در پاسخ به پرسش خبرنگار روزنامه سپهرغرب مبنی بر اینکه چرا سرانجام زندگی زوجینی که زمانی دوره مشترک عمر خودشان را با کوهی از آرزو، شور و اشتیاق آغاز می‌کنند به طلاق ختم می‌شود؟ گفت: براساس گزارش مرکز مشاور و خانواده ریاست جمهوری اسلامی ایران دولت قبل، 75 درصد طلاق‌های کشور جزء طلاق‌های ابرازنشده به حساب می‌آیند؛ درواقع زوجین بدون اینکه که در مورد مشکلی که دارند با یکدیگر مفصل صحبت کنند تا به نتیجه درست برسند، درخواست طلاق خود را ثبت می‌کنند. به عبارت دیگر ریشه تمام مشکلات زوجین حرف‌های مگوی آن‌ها بوده که زندگی آن‌ها شکل گرفته است.
وی با بیان اینکه در دنیای امروز متأسفانه بیشتر افراد به شناخت دقیقی از خود، رفتارها، علایق، خواسته‌ها و نیازهایشان نرسیده‌اند و نمی‌دانند به چه علت می‌خواهند ازدواج کنند، افزود: حال این سؤال پیش می‌آید که آیا زوجین هنگام ازدواج می‌دانند چه تعهداتی دارند؟ شناختی درخصوص حیطه وظایف خود پیدا کرده‌اند؟ آیا اطلاع دارند که چه موضوعاتی خط قرمز زندگی محسوب می‌شوند؟ آیا می‌دانند که هنگام بروز مشکل و چالش چه واکنشی باید داشته باشند؟ روابط و تعامل زناشویی را بلد هستند؟ گفت‌وگو کردن درخصوص مشکلات را یاد گرفته‌اند؟
این روان‌شناس خانواده با بیان اینکه درواقع زوجین بسیاری از قواعد و مهارت‌های زندگی را یاد نگرفته‌اند و متأسفانه این مباحث در نظام آموزشی و فرهنگی ما نیز هیچ جایگاهی ندارد و اکثر زوجین بدون کسب مهارت زندگی مشترک خود را آغاز می‌کنند، مطرح کرد: زن و مرد در زندگی زنانشویی نمی‌دانند که چه تعهدی به همسر خود دارند، در این وضعیت دختر و پسر به‌دلیل وابستگی عاطفی و روانی به یکدیگر، مهم‌ترین اتفاق زندگی خود را براساس عواطف رقم می‌زنند و تصمیم به ازدواج کردن می‌گیرند.
ایمانی با بیان اینکه به‌دلیل مشخص نبودن هدف ازدواج و عدم مهارت‌آموزی بسیاری از چالش‌ها و رنجش‌ها از همان ابتدای تشکیل زندگی شکل می‌گیرد، عنوان کرد: به این ترتیب از همان مسائل جزئی و کوچکی که از ابتدا در زمینه خواسته‌ها، ابراز نیاز و علاقه وجود دارد، دلخوری ایجاد می‌شود و زمانی که زوجین باید احساس امنیت را به یکدیگر القا کنند، احساس وحشت و ناامنی را به همدیگر هدیه می‌دهند.
وی افزود: به‌طور مثال زوجین و خانواده‌ها برای برگزاری مراسم عروسی با یکدیگر چالش دارند و اختلاف‌هایی در این خصوص به‌وجود می‌آید؛ اما آیا این اقدام و تفکر هم‌راستای فرهنگ ازدواج و زناشویی است؟ آیا هدف ازدواج که رسیدن به آرامش بوده، در این شرایط محقق می‌شود؟
این مدرس کلاس‌های سبک زندگی با بیان اینکه تعامل و سازش مهم‌ترین موضوعی است که در روابط و قواعد زندگی زناشویی به آن توجه می‌شود، تصریح کرد: اما آیا در دنیای امروز زندگی اکثر زوجین این‌گونه است؟ متأسفانه برخی از زوجین از همان ابتدا دچار اختلال در رابطه، رفتار و گفت‌وگو شده و چارچوب تشکیل رابطه را هم با اختلاف خود از بین می‌برند.
ایمانی با بیان اینکه آغاز زندگی مشترک با کش‌وقوس‌های فراوان باعث می‌شود که زوجین از رابطه خود راضی نبوده و زندگی شادی نداشته باشند، عنوان کرد: یک رابطه زمانی موفق خواهد بود که دو طرف کنار هم احساس خوشحالی داشته باشند و افتخار کنند که چنین همسری با خصوصیات مخصوص به خودش را انتخاب کرده‌اند.
وی با بیان اینکه زوجین موفق خصوصیات اخلاقی خود را با همسرشان منطبق می‌کنند، یادآور شد: مقایسه کردن به‌مثابه آتش انداختن به خرمن روابط زوجین است؛ درواقع مقایسه کردن به طرف مقابل القا می‌کند که تو لیاقت و عرضه نداری و نمی‌توانی من را خوشبخت و شاد کنی.
این روان‌شناس خانواده با تأکید بر اینکه مقایسه کردن سبب سرد شدن رابطه و زندگی می‌شود، عنوان کرد: در فرآیند مقایسه کردن طرف مقابل احساس آرامش و امنیت ذهنی در زندگی را از دست می‌دهد و فکر می‌کند که ناتوان از برآورده کردن نیازهای همسر خود است.
ایمانی ابعاد مختلف خیانت در خانواده را تشریح کرد و گفت: فکر کردن یکی از زوجین به فرد دیگری جز همسر خود و اولویت قرار دادن وی در زندگی، خیانت محسوب می‌شود؛ درواقع فرد ثانی ذهن یکی از زوجین را مشغول خود کرده، این زوج باید با خود فکر کند که چه چیزی باعث شده این اتفاق بیفتد؟ چه کمبودی داشته؟ آیا درخصوص مشکل و چالشی که دارد با همسر خود صحبت و گفت‌وگو کرده است؟
وی با بیان اینکه کنترل‌گرایی بیش از حد باعث می‌شود که زوجین نسبت به یکدیگر سرد شوند، عنوان کرد: درواقع نباید دائماً رفتار و گفتار و سایر خصوصیات فرد مقابل خود را کنترل کنیم و بخواهیم آن‌طور که ما دوست داریم، رفتار کند.
این روان‌شناس خانواده و سبک زندگی با بیان اینکه درصورت بروز چالش و مشکل در هر مرحله از زندگی افراد باید از نظر و فکر و ایده یک فرد بی‌طرف همچون روان‌شناس استفاده کنند، ابراز کرد: زوجین با بیان مشکلات و چالش‌های زندگی خود برای دیگران به‌خصوص خانواده‌ها، اجازه دخالت به آن‌ها را می‌دهند.
ایمانی با بیان اینکه این اظهار نظرها بیشتر اوقات کارساز نیست و سبب تخریب شخصیت زوجین می‌شود، تصریح کرد: گاهی اوقات دخالت والدین سبب آسیب دیدن زندگی، عمیق شدن مشکل و حتی جدایی می‌شود.
وی با بیان اینکه در موارد خاص و زمانی که فرد تصمیم جدی برای جدایی دارد می‌تواند با خانواده‌ها مشورت کند، اذعان کرد: در مواردی مانند اعتیاد، مشکلات اخلاقی و غیره که فرد قصد قاطع جدایی دارد، می‌تواند با مشورت مشاور، موضوع را با خانواده‌ها در میان بگذارد.
این مدرس کلاس‌های سبک زندگی ضمن تأکید بر لزوم حمایت زوجین از یکدیگر، ابراز کرد: در زمان خوشی و خوشحالی هیچ مسئله‌ای وجود ندارد، اما آیا در هنگام بروز مشکلات زندگی زوجین از یکدیگر حمایت می‌کنند؟ پشتیبانی زوجین از یکدیگر در تمام مراحل زندگی به‌خصوص در چالش‌ها سبب ایجاد علاقه عمیق و دلبستگی می‌شود و برعکس عدم حمایت زوجین از همدیگر، نقطه شروع بسیاری از اختلاف نظرها، مشکلات و یا حتی جدایی است.
ایمانی با بیان اینکه کسی که قرار است تا آخر عمر کنار انسان بماند و به او کمک کند همسر است، یادآور شد: خانمی که به‌جای توجه کردن به شوهر خود، به فرزندانش محبت می‌کند، با دستان خود مهم‌ترین رکن زندگی‌اش را از بین می‌برد و زمانی به خود می‌آید و متوجه این نکته می‌شود که نه فرزندی برای او باقی مانده و نه همسری.
* رابطه جنسی به یکی از مهم‌ترین مشکلات زندگی زوجین در ایران تبدیل شده است
وی با بیان اینکه در رابطه زوجین هر فردی باید 50 درصد وجود و توان خود را برای بقای زندگی مشترک بگذارد که 100 درصد زندگی شکل بگیرد، تصریح کرد: در برخی موارد یکی از زوجین 90 درصد توان خود را برای بهبود اوضاع می‌گذارد، اما فرد دیگر بدون گذاشتن توان و مهارت، به طلاق گرفتن فکر می‌کند.
این روان‌شناس و مدرس کلاس‌های سبک زندگی با بیان اینکه رابطه جنسی به یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلات زندگی زوجین در ایران تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: به همان نسبتی که زنان نیاز به ابراز احساسات و جلب عواطف دارند، مردان نیز به رابطه جنسی نیاز دارند؛ متأسفانه در ایران به این موضوع توجه نمی‌شود. این درحالی بوده که ریشه بیشتر طلاق‌ها سردمزاجی و بی‌تفاوتی زنان نسبت به آقایان است.
ایمانی با بیان اینکه اکثر زوجین مهارت رابطه جنسی را بلد نیستند و اطلاع ندارند که چگونه می‌توانند نیاز جنس مخالف خود را تأمین کنند، اظهار کرد: درواقع زوجین از اینکه چطور همسر خود را به ارگاسم برسانند، اطلاعی نداشته و در رابطه طرف مقابل خود را رها می‌کنند.
وی با بیان اینکه برخی از زوجین قبل از ازدواج روابط نامشروعی را تجربه کرده و آن‌ها را با همسر خود مقایسه می‌کنند، عنوان کرد: برخی دیگر هم با دیدن فیلم‌های پورن (مبتذل) انتظار عملکرد و اندامی مانند بازیگران آن فیلم‌ها را از همسر خود دارند که این دو عامل باعث سردی در رابطه می‌شود.
* حداقل 45 دقیقه با همسر خود صحبت کنید
این روان‌شناس خانواده با بیان اینکه تحقیقات حاکی از آن است که زوجین باید روزانه حداقل 45 دقیقه با یکدیگر درخصوص مسائل، نیازها، تفکرات و احتیاجات خود گفت‌وگو کنند، اذعان کرد: شناخت و آگاهی زوجین از یکدیگر با پیاده‌روی، فیلم دیدن، بازی دونفره و غیره ایجاد می‌شود.
این روان‌شناس با بیان اینکه زوجین باید زبان و الگو‌های رفتاری یکدیگر را بلد باشند، گفت: در برخی موارد زوجین نقطه ضعف یکدیگر را پیدا و از آن بر علیه هم استفاده می‌کنند.
ایمانی با بیان اینکه وقتی افراد درگیر چالش می‌شوند باید سه واکنش از خود نشان دهند، عنوان کرد: در ابتدا لازم است درخصوص موضوعاتی که با یکدیگر به تفاهم رسیده‌اند، حرف بزنند، در مورد برخی مسائل هم باید یکدیگر را راضی کنند و صحبت پیرامون موضوعات پیچیده را به زمان مناسب‌تری که دو طرف آرامش دارند، موکول کنند.
وی با بیان اینکه برای جلوگیری از بروز طلاق واقعی و عاطفی بهتر است که زوجین هنگام برخورد با مشکل به یک مشاوره خانواده مراجعه کرده و از او کمک بگیرند، تصریح کرد: روان‌شناس به ریشه‌یابی و آسیب‌شناسی مسائل و مشکلات آن زوج می‌پردازد و با بررسی موضوع می‌تواند مشکل را حل کند.
این روان‌شناس خانواده با بیان اینکه درخصوص مسائل پیچیده زوجین باید در ابتدا مشکل را بپذیرند و سپس بدانند که همه زندگی آن‌ها محدود به آن مشکل نمی‌شود، خاطرنشان کرد: توصیه می‌شود که زوجین مهارت خوب گوش دادن و گوش دادن فعالانه را یاد بگیرند.
ایمانی با بیان اینکه زوجین باید بررسی کنند که سهم آن‌ها از به‌وجود آمدن مشکلات زندگی چه مقدار است و چه رفتاری از خود نشان داده‌اند که همسرشان در اوج اشتیاق نسبت به ادامه زندگی سرد شده است؟ عنوان کرد: لازم است هنگام مشکلات با یکدیگر فقط درخصوص آن چالش به‌وجودآمده و نه معضلات قبل و بعد زندگی صحبت کنند و مشکلات را به یکدیگر ربط ندهند.
این مدرس سبگ زندگی توصیه کرد: در هنگام بروز یک چالش باید بررسی کنیم که مشکل چقدر جدی است و درواقع چه وزنی دارد؟ درصورتی که وزن آن کم است، درصدد حل برآییم؛ چراکه این موضوعات سبب ارزشمندی و زیبایی زندگی می‌شود.
*عطیه صفی زاده
