یک متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی با بیان اینکه در صورت داشتن تغذیه سالم و مناسب نیازی به مصرف مکمل‌ها نیست، گفت: فرد مبتلا به بیماری خاص نیز در صورت صلاح‌دید پزشک متخصص و بر اساس نیاز بدنش می‌تواند از داروهای مکمل استفاده کند.
مصرف انواع ویتامین‌ها و مکمل‌های دارویی بین ایرانیان، به‌ویژه پس از شیوع ویروس کرونا شدت گرفته و در بین برخی از خانواده‌های ایرانی تبدیل به‌نوعی عادت شده در حالی که پزشکان و کارشناسان درباره عوارض غیر قابل جبران مصرف بی‌رویه و بدون نظارت پزشک ویتامین‌ها و مکمل‌ها هشدار می‌دهند.
همزمان با گسترش شیوع ویروس کرونا در کشور از حدود دو سال قبل، دنیای بی‌انتهای مجازی نیز فوراً مملو از مطالبی شد که همه را برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید 19 به مصرف انواع و اقسام داروهای صنعتی و گیاهی و مکمل‌های دارویی ترغیب می‌کردند که این روند کماکان ادامه دارد.
در حالی که همه متخصصان و پزشکان و کارشناسان دارویی در این مورد اتفاق نظر دارند که بر اساس داده‌ها و تجربه‌های علمی مصرف خودسرانه و بیش از حد مکمل‌های دارویی می‌تواند زیان‌های غیر قابل جبرانی را به افراد مصرف‌کننده وارد کند اما تعداد زیادی از صفحه‌های اینستاگرامی، مشاوران تقلبی و مربیان باشگاه‌ها افراد را به مصرف مکمل، ویتامین‌ها و سایر داروهای اشتهاآور و غیره توصیه می‌کند.
در این خصوص با یکی از متخصصان تغذیه به گفت‌وگو پرداختیم که نتیجه را می‌خوانید:
محمدحسن انتظاری با بیان اینکه در صورت داشتن تغذیه سالم و مناسب نیازی به مصرف مکمل‌ها نیست، گفت: فرد مبتلا به بیماری خاص نیز در صورت صلاح‌دید پزشک متخصص و بر اساس نیاز بدنش می‌تواند از داروهای مکمل استفاده کند.
وی با بیان اینکه در بیماران گوارشی ویتامین b12 به‌خوبی جذب بدن نمی‌شود، اظهار کرد: برخی از شرکت‌های عرضه‌کننده مکمل در خصوص مزایای این داروها اغراق‌آمیز تلبیغ می‌کنند اما در خصوص تبعات آن چیزی نمی‌گویند.
متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بیان اینکه در کنار ادعای شرکت‌های ارائه‌کننده دارو باید دید که آیا وزارت غذا و دارو آن را تأیید می‌کند یا خیر؟ خاطرنشان کرد: در واقع منابع علمی باید ادعا‌های آنان را بررسی و تأیید کنند، در این صورت ورزشکاران می‌توانند مکمل مورد نظر خود را خریداری و مصرف کنند.
انتظاری با بیان اینکه بیشتر خانم‌های ایرانی باید ماهانه ویتامین دی مصرف کنند گفت: همچنین تمام دختران نوجوان نیاز دارند که بر اساس نیاز خود مکمل آهن مصرف کنند در غیر این صورت هیچ قانونی برای مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌ها وجود ندارد.
وی با بیان اینکه مکمل و ویتامین باید بر اساس جواب آزمایش و میزان مقادیر کم آن در بدن مصرف شود، ابراز کرد: برای مثال اگر فردی که قد کوتاه دارد به‌صورت خودسرانه و بدون تکیه بر جواب آزمایش، مکمل روی مصرف کند نه‌تنها تاثیری ندارد بلکه می‌تواند سبب اختلال در جذب آهن و سایر مکمل‌ها شود.
این متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی با بیان اینکه اگر هر فردی بر اساس نیاز و سازش بدن خود تغذیه کند به بیماری‌های مختلف ازجمله کبد چرب، دیابت زودرس، چاقی و غیره مبتلا نمی‌شود، عنوان کرد: در این صورت دیگر نیازی به مصرف مکمل و ویتامین‌های مختلف نخواهد داشت.
انتظاری با بیان اینکه مصرف خودسرانه و مستمر برخی مکمل‌ها و ویتامین‌ها سبب مسمویت دارویی در فرد می‌شود، اذعان کرد: به طور مثال اگر شخصی که کمبود آهن ندارد و روزانه قرص آهن بخورد احتمال مسمومیت در آن بسیار است.
وی با بیان اینکه بدن به 15 میکروگرم ویتامین دی نیاز دارد، عنوان کرد: در صورت زیاده‌روی در مصرف این ویتامین هم احتمال مسمومیت و در صورت شدید بودن درصد مسمومیت احتمال فوت بیمار وجود دارد.
این متخصص تغذیه، با بیان اینکه برخلاف تصور عموم به‌ندرت پیش می‌آید که فردی کمبود ویتامین بیوتین داشته باشد، عنوان کرد: معمولاً بانوان در بدن خود با کمبود ویتامین b12،d1، آهن و کلسیم مواجه هستند و کمتر پیش می‌آید که فردی کمبود بیوتین داشته باشد.
انتظاری با بیان آنکه بر خلاف تصور مردم هیچ فردی با کمبود عنصر فسفر در بدن خود مواجه نیست، اذعان کرد: فقط در صورتی فرد به فسفر بیشتر نیاز دارد که مبتلا به بیماری خاصی شده و القائات کمبود این نوع عناصر و ویتامین‌ها مربوط به تبلیغات سودجویانه است.
وی با بیان اینکه برخی از شرکت‌های بهداشتی و دارویی شامپوهای ویتامینه و پروتئینه تولید می‌کنند، اذعان کرد: این در حالی است که حتی اگر به اندازه تمام عمر خود از این نوع شامپوها استفاده کنیم نمی‌تواند به اندازه مصرف قرص‌های مکمل مفید و اثرگذار باشد.
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بیان اینکه اگر هر فردی بر اساس هرم غذایی از همه مواد بهره ببرد و بیماری خاصی نداشته باشد، نیاز به هیچ‌گونه مکمل غذایی ندارد، ابراز کرد: حتی می‌تواند ورزشکار حرفه‌ای باشد و نیاز به هیچ نوع مکملی هم نداشته باشد.
انتظاری با بیان اینکه برای هر فردی یک سقف و حداکثر میزان استفاده و دریافت ویتامین تعریف شده، اظهار کرد: مصرف غذاهای مختلفی نمی‌تواند سبب ازدیاد ویتامین در بدن شود و فقط در صورتی این مرز رد می‌شود که فرد بیش از اندازه مکمل، قرص و یا شربت مصرف کند.
وی با بیان اینکه مصرف بیش از حد، مستمر و خودسرانه ویتامین و مکمل نتیجه عکس دارد، ابراز کرد: کمبود و یا مازاد این مواد در بدن کشنده است؛ از طرفی کم و زیاد بودن برخی ویتامین‌ها سبب بیماری می‌شود و تنها در صورتی می‌توان از مکمل‌ها و ویتامین‌ها استفاده کرد که از نظر علمی ثابت شود فرد به آن‌ها نیاز دارد.
این متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی خاطرنشان کرد: آهن هم مکملی است که برخی افراد به‌صورت خودسرانه مصرف می‌کنند در حالی که کم‌خونی حتماً باید با آزمایش اثبات شود و با دیدن علائم ظاهری نمی‌توان بنا را بر این گذاشت که فرد دچار فقر آهن است.
انتظاری با بیان اینکه برای مصرف آهن حتماً نیاز است که آزمایش خون داده و درمان مناسب تجویز شود، عنوان کرد: برخی از داروها همچون آهن عنصری کمتری دارند و برای پیشگیری از کم‌خونی مناسب‌اند یعنی اگر فردی در دوران قاعدگی خونریزی شدید دارد، می‌تواند برای پیشگیری از کم‌خونی آهن استفاده کند ولی برای درمان کم‌خونی یک سری فراورده‌های دیگری داده می‌شود که حاوی آهن زیادی باشد بنا بر این جابه‌جایی داروهای آهن به‌صورت خودسرانه با یک داروی خارجی که میزان آهن کمتری دارد توصیه نمی‌شود و باید طبق اصول پزشکی مصرف شود.
وی با بیان اینکه مکمل‌های ورزشی را می‌توان به چند گروه تقسیم کرد، گفت: یک گروه از این مکمل‌ها هیچ خاصیتی ندارند اما برخی از داروها مفید بوده و واقعاً سبب تقویت ماهیچه‌ها می‌شوند و کارایی را افزایش می‌دهند اما عوارض بسیار زیادی دارند که در اصطلاح به آن‌ها مکمل استروئیدی گفته می‌شود.
این پزشک با بیان اینکه این داروهای مکمل ورزشی به‌شدت خطرناک هستند، خاطرنشان کرد: در واقع این داروها نیرو و انرژی فرد را افزایش می‌دهند اما عوارض زیادی همچون عقیم شدن، فشار قلبی و سایر بیماری‌ها را در پی دارند.
انتظاری عنوان کرد: مصرف برخی از مواد غذایی مانند چای، آمینوآسید‌ها و غیره سبب رفع خستگی و افزایش انرژی در فرد می‌شود.
