خانواده بهعنوان یک مجموعه نیازهای متعدد و متنوعی داشته و برای تأمین این نیازها منابعی در اختیار دارد؛ منابع مالی خانوادهها گرچه قابل ارتقاست ولی همواره در شرایط عادی زندگی با محدودیتهایی همراه بوده و در مقابل، خواستهها و نیازها همواره رو به افزایش است.
رشد روز افزون انواع پیامها و تصویرسازیهای تبلیغاتی از سوی تولیدکنندگان و عرضهکنندگان کالاها، خدمات و...، گاه تفکیک و تمایز بین نیازهای ضروری و خواستهها را مشکل میکند و افراد در معرض نیازآفرینیهای کاذب، مدام باید دست به انتخاب بزنند.
مدیریت هزینه و خرید در خانواده از موضوعات مهمی است که در جواع امروزی بهویژه ایران با گسترش فرهنگها و باورهای غلط همچون چشم و همچشمی و... مورد غفلت واقع شده و به این دلیل شاهد بروز مشکل افزایش هزینههای خانوادهها هستیم.
افزایش هزینههای غیرضرور در خانواده اکثراً خانواده را با مشکلات معیشتی و اقتصادی مواجه کرده و به دنبال آن مسائل دیگر و اختلافات خانوادگی شکل میگیرد، بنابراین همواره نیاز به برنامهریزی و مدیریت بهویژه در عرصه اقتصادی برای اداره و مدیریت صحیح هزینهها در خانواده وجود دارد. به این منظور با یک کارشناس اقتصادی به گفتوگو نشستیم.
ابراهیم رزاقی در گفتوگو با خبرنگار ما با بیان اینکه خانواده به لحاظ درآمدی از حدود هشت سال گذشته کاملاً در شرایط اضمحلالی قرار گرفتهاند، اظهار کرد: 60 میلیون نفر زیر خط فقر هستند و ایجاد این شرایط عمدی بوده است.
وی با تأکید بر اینکه دولت تدبیر و امید اوج شرایط اضمحلالی درآمد خانوادهها بود، گفت: تصور دشمنان بهویژه آمریکاییها این بود که با اعمال تحریمها براندازی از داخل شروع میشود و طی سالهای گذشته نیز برخی این امر را شروع کردند.
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: تلاشها بر عدم ایجاد تورم طی سالهای گذشته بوده اما این مهم محقق نشد و به صورت سرمایهداری عمل کردند؛ در این شرایط مدیریت هزینههای خانواده بسیار سخت است.
رزاقی با بیان اینکه تنها کار برای مدیریت هزینههای خانواده، بهرهگیری از الگوها در دوران دفاع مقدس است، افزود: اکنون نیز باید همچون آن دوره کالابرگ ارائه شود چراکه عقب افتادگی درآمد خانواده نسبت به تورم را داریم.
وی با تأکید بر اینکه خانواده میتواند برای مدیریت هزینه، هزینههای اصلی را در نظر بگیرد، تصریح کرد: هزینههای اصلی برای بقا است که تهیه غذا، تهیه منزل ارزانتر و مسائلی از این دست جزء آن محسوب میشود.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در خانوادههای دارای فرزند برای مدیریت خریدها و هزینهها، فداکاری والدین را شاهد هستیم؛ خانوادهها باید با تکیه بر توانمندی خود در ایجاد درآمد، هزینهها را مدیریت کنند.
رزاقی با بیان اینکه اقتصاد ایران را در تمام زمینهها واسطهها و دلالان اداره میکنند، خاطرنشان کرد: خانوادهها بهویژه در روستاها و عشایر با محصولات صنایع دستی خود میتوانند حداقلها را در خریدها تأمین کنند و باید از طریق تعاونی محصولات خود را به بازار عرصه کنند.
وی با تأکید بر اینکه اکنون 18 میلیون نفر عضو تعاونی هستند، یادآور شد: به دلیل سوء استفادهها اکنون تعاونیها در حالت کما به سر میبرند در حالی که باید با حمایت، تشویق به تولید شوند؛ در این صورت خانوادههای کمدرآمد میتوانند از طریق تعاونیها درآمد و تأمین مایحتاج با هزینه کم داشته باشند.
این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: تا وقتی که صنایع و کشاورزی صنعتی جدید را احیا نکرده و جلوی تورم را نگیریم خانوادهها در رنج هستند؛ با تقویت اقتصاد خانواده و جلوگیری از فعالیت دلالان میتوانیم مشکلات در این حوزه را حل کنیم.
رزاقی با بیان اینکه بحث آموزش مدیریت هزینهها و خرید در خانواده باید توسط دانشگاهها و صدا و سیما دنبال شود، گفت: متأسفانه صدا و سیما تاکنون به نفع دلالان و افرادی که بهدنبال حداکثر سود هستند عمل کرده و مسببان ایجادکننده بیعدالتی را افشا نکردهاند.
وی با تأکید بر اینکه آموزش مدیریت هزینهها و خرید در خانواده بسیار راحت است، بیان کرد: فرد درمانده حاضر به دریافت آموزش است و باید رسانههای عدالتخواه در این راستا تقویت شوند.
این کارشناس اقتصادی افزود: با تقویت تعاونیها فشار روانی فقر بر افراد جامعه در کوتاه مدت کاهش یافته و در بلند مدت نیز موفق به انتخاب افراد مؤثر میشوند؛ نهادهای حمایتی همچون کمیته امداد و سپاه و... میتوانند برای تقویت تعاونیها ورود کنند، البته حمایتها به روز شده و متناسب با شرایط باشد.
رزاقی با بیان اینکه با رشد تعاونی و اهمیت دولت به این بخش شاهد رفع بسیاری از مشکلات در بحث اقتصاد خانوادهها و کاهش فقر خواهیم بود، تصریح کرد: باید کلاننگری و دورنگری در مباحث اقتصاد خانواده داشته باشیم.
برای مدیریت هزینه اول باید آنها را یادداشت کنیم چراکه تا فرد، شناخت دقیقی از اندازه هزینه نداشته باشد نمیتواند در مورد آن تصمیم بگیرد که هزینهها را کاهش دهد یا خیر و قدم جدی مهم برای بهبود اوضاع اقتصادی در خانواده داشتن انضباط مالی است.
برخی افراد با کاهش ندادن هزینه در پی تقویت حسهایی هستند که نسبت به آن کمبود دارند و با هزینه کردن دنبال حسهای خوب در حالی که یک انسان عاقل و بالغ باید باورهای خود را درست آزمایی کرده و لایههای پنهانی ذهن را بررسی کند؛ اگر تصمیمگیریهای مالی و هزینهکردها براساس نیاز و منطقی است، هزینه کردن مشکلی ندارد اما در غیر این صورت باید تأمل کرد.
متأسفانه امروزه برخی از خانوادهها بدون مدیریت هزینهها اقدام به خریدهای غیرضرور میکنند و این امر بیشتر شبیه به یک عادت غلط شده و متأسفانه تبعاتی همچون چشم و همچشمی و زیادهخواهی و اسرافگرایی را در جامعه گسترش داده است.
آموزش و فرهنگسازی در بحث اقتصاد خانواده و مدیریت هزینهها و خرید در خانواده امری ضروری است که باید به واسطه سیستم آموزشی کشور بهویژه در دانشگاهها انجام شود و صدا و سیما در این میان نقش اصلی را بر عهده دارد که متأسفانه تاکنون بر این وظیفه خود به خوبی عمل نکرده است و انتظار میرود با روی کار آمدن دولت جدید در بحث آموزش و صدا و سیما در این حوزه شاهد تحولی تأثیرگذار و کاهش مشکلات اقتصادی و معیشتی در خانوادهها باشیم.