سیما فردوس عنوان کرد: وظایف زیادی به عهده پدر است که اکثر افراد فقط به بعد مادی آن فکر میکنند اما این موضوع خیلی ابتدایی است که پدرها تنها نیازهای اقتصادی فرزند خود را تأمین کنند. بهتر است بدانیم تأمین نیازهای عاطفی بهمراتب اهمیت بیشتری دارد. فرزندان از کودکی نیازهای بسیاری دارند که زوجین بهطور ویژه مردان حتماً باید به آن توجه و آگاهی داشته باشند.
در گزارش قبلی از سلسله گزارشهای فرزندآوری و اهمیت آن بهتفصیل در خصوص لازمه آمادگی روحی و روانی زوجین برای بچهدار شدن صحبت کردیم.در گفتوگو با روانشناس به این نکتهها پرداختیم که قبل از اقدام به بارداری، باید مسائلی همچون آمادگی زن از لحاظ روحی و جسمی برای مادر شدن، توافق با همسر در مورد مسائل مربوط به زندگی مشترک و کودک، سلامت عمومی زوجین، داشتن وقت کافی و مهارتهای فرزندپروری، حل اختلافات در رابطه با همسر، تأمین نیازهای مالی، عاطفی و اساسی کودک، داشتن دلیل مناسب برای فرزندآوری (عدم استفاده از بچه برای تحکیم زندگی مشترک)، برنامهریزی برای مشکلات احتمالی در دوره بارداری را درنظر بگیریم.
ورود یک فرزند به جمع دونفره خانه تصمیمی هیجانانگیز و شادیبخش است اما اگر با آمادگی و برنامهریزی همراه نباشد میتواند این دوران را تلخ و بیهیجان کند.در این گزارش نیز قصد داریم در خصوص مردان و آمادگی آنها برای پذیرفتن نقش مهم پدر شدن برای شما بگوییم؛ بنابراین به سراغ سیما فردوسی؛ روانشناس و عضو هیئتعلمی دانشگاه شهید بهشتی رفته و با او گفتوگو کردیم که در ادامه میخوانید؛
** در خصوص آمادگی مردان برای پدر شدن بگویید.
مسلماً فردی که خانوادهای را تشکیل میدهد بهدنبال فرزندآوری هم هست. در این میان مردی که میخواهد نقش پدری را به عهده بگیرد باید حتماً آمادگی روحی و روانی را داشته باشد چراکه پدر شدن مسئولیت بزرگی است.وظایف زیادی به عهده پدر است که اکثر افراد فقط به بعد مادی آن فکر میکنند اما این موضوع خیلی ابتدایی است که پدرها تنها نیازهای اقتصادی فرزند خود را تأمین کنند. بهتر است بدانیم تأمین نیازهای عاطفی بهمراتب بیشتر از نیازهای اقتصادی اهمیت دارد. فرزندان از کودکی نیازهای بسیاری دارند که زوجین بهطور ویژه مردان حتماً باید به آن توجه و آگاهی داشته باشند.ازآنجاکه والدین مسئولیت رشد بچه را به عهده دارند و خود نیز همگام با آنها رشد خواهند کرد، رشد اجتماعی، روانی، دینی و... در حیطه رشد پدر نیز نقش بسیار مهمی دارد مخصوصاً وقتی به مرحله نوجوانی میرسد. پدر بهعنوان یک الگوی خیلی مهم در زندگی است مخصوصاً برای پسران به لحاظ رفتار اجتماعی برای دختران به لحاظ حمایتکننده، عاطفی و پشتوانه نقش خیلی مهمی را ایفا میکند.
**برخی زوجین بچه را مزاحمی برای زندگی میدانند و معتقدند با آمدن او آرامش زندگی به هم میخورد، نظرتان در خصوص این افراد چیست؟
اشکال در تربیت این افراد است، در تربیت اینگونه افراد برخی مسائل لحاظ نشده یعنی آنها را آدمهای مسئولیتپذیر بار نیاوردهاند وگرنه هر آدم سالمی زمانی که ازدواج میکند دوست دارد فرزند بیاورد چراکه این کار به رشد خود فرد هم کمک میکند.اگر کسی میخواهد راحت باشد پس چرا ازدواج میکند؟ جوانان باید به موضوع گسترش نسل نیز فکر کنند وگرنه جامعه پیر میشود و از بین میرود. بسیاری از جوامع هستند که مجبور میشوند مهاجر بپذیرند تا جمعیتشان را حفظ کنند. این مسئله ابعاد مختلفی دارد که جوانان باید به آنها فکر کنند.
**بهنظر شما برنامهریزی برای مشکلات احتمالی در دوران بارداری چقدر مؤثر است و زوجین چه اقداماتی باید انجام دهند؟
زوجین باید بدانند که برنامهریزی و مشاوره قبل از بارداری موجب میشود بارداری زودتر رخ دهد، عوارض این دوران به حداقل برسد و در بررسی و معاینه مادر بسیاری از مسائل نهفته کشف و درمان شود.زوجین همیشه باید سعی کنند بارداری با طرح و نقشه قبلی صورت گیرد و با پزشکشان مشورت کنند. آزمایشهای لازم را بگیرند تا بارداری سالمی داشته و مادر و جنین در وضعیت خوبی قرار داشته باشند.پیشبینی بیماریهایی که بعداً ممکن است برای مادر و یا کودک او رخ بدهد، قبل از باردار شدن، بسیار کمککننده است. اگر زن و شوهر قبل از تصمیمگیری بدانند که ورود یک بچه به خانواده آنها چه تحول اساسی در پی دارد، ازنظر روحی آماده میشوند و با برنامهریزی صحیح، حتی ازنظر اقتصادی میتوانند شرایط را قبل از اینکه، غافلگیرشان کند، مدیریت کنند.
**آیا نداشتن فرزند میتواند آسیبی به زوجین بزند؟
بله تحقیقات نشان میدهد که تنها بودن انسان را بیشتر در معرض آسیب قرار میدهد؛ جوانان باید بدانند همیشه جوان نیستند و زمانی پیر خواهند شد و ناتوانیها و احتیاجاتی بهوجود میآید که آدم نهتنها از لحاظ جسمی بلکه روحی دچار آسیب شده و احساس تنهایی و افسردگی میکند.اما کسانی که فرزند و نوه دارند و دور و برشان شلوغ است و از لحاظ روحی به آنها میرسند، دوران سالمندی را بهخوبی طی میکنند. افراد تنها ممکن است دچار بیماری روحی شده و احساس تنهایی کنند.با آمدن فرزند زن و مرد روز خود را با شوق و ذوق شروع میکنند و سعی دارند کارها و زمانشان را مدیریت کرده و از فرصتها بهره کافی ببرند. در خانوادهای که فرزند دارند پدر و مادر مدیرتر و مسئولیتپذیرتر میشوند و برنامهریزی بهتر و دقیقتری خواهند داشت؛ بنابراین نداشتن فرزند در مواردی باعث سستی و کوتاهی در انجام امورات زندگی شده و فرد انگیزه کافی برای تلاش نخواهد داشت.
**برخی زوجین معتقدند که در این دوران اقتصادی آوردن فرزند کار غیر اخلاقی است؛ بهنظرتان درست است؟
خیر اصلاً چنین چیزی نیست؛ تنبلی باعث میشود چنین حرفی بزنند. جوانان باید تلاش کنند، درس بخوانند، با مهارتهایی که کسب میکنند برای خود کاری دست و پا کرده و وارد بازار کار شوند، خودشان کارآفرینی کنند و در ایجاد اشتغال در جامعه نقش مهمی داشته باشند. این کار هم از لحاظ روحی هم روانی بسیار لذتبخش است.کسانی که خودشان را از این موضوع محروم میکنند قطعاً مشکلاتی در زندگی دارند وگرنه فرزندآوری بسیار لذتبخش است، اینکه بچهای را بزرگ کنند، رشدش بدهد، وارد اجتماعش کند و باعث افتخار آنها شود حس بسیار خوبی به انسان میدهد.
**نقش آقایان در دوران بارداری همسر چیست؟
دوران بارداری برای جنین و مادر بسیار پراهمیت است بنابراین مادر و فرزند باید در بهترین حالت باشند هم از لحاظ روحی هم روانی. همچنین روابط با خانواده و همسر باید خوب باشد.آقایان باید بدانند که زن از لحاظ خلقوخو ممکن است در این دوران تغییر کرده و حساس شود؛ باید به این درک برسند که در این موقعیت با همسر رابطه خوبی داشته، او را درک کنند و حامی او باشند تا این دوران را با احساس آرامش سپری کند.
**ممنون از وقتی که در اختیار ما گذاشتید؛ اگر صحبتی با خوانندگان این گزارش دارید بفرمایید.
از زوجین میخواهم حتماً قبل از ازدواج و یا حتی بارداری، آمادگیهای لازم و مهارتهای زندگی را برای آغاز زندگی مشترک کسب کنند، با زوجین موفق معاشرت داشته باشند و خوبیها و مثبتها را بیشتر ببینند. سعی کنند تحت تأثیر عوامل مثبت قرار گیرند تا منفی.
البته میتوان گفت این مسئله که برخی از جوانها تمایل به ازدواج و فرزندآوری ندارند تا حدودی ریشه در فرهنگ غرب دارد که در فرهنگ غنی و کهن ما رسوخ کرده و بسیاری از جوانان ما نیز تحت تأثیر آن قرار گرفتهاند.
جامعه متمدن ما همیشه به سمت ازدواج، تشکیل خانواده، فرزندآوری و تربیت نسل خوب و بالنده حرکت کرده و این موارد همیشه جزو خصوصیات فرهنگ ما بوده است.
** زن بیش از هر چیز به پشتیبانی نیاز دارد
این گفتهها نشان میدهد با وجود اینکه پدر شدن و پذیرفتن این نقش درگیری و محدودیتهایی دارد اما در آغوش گرفتن فرزند، تماشای قد کشیدن و موفقیتهای آنها یک حس لذتبخش و آرامشی خاص به انسان میدهد که سبب رابطه خوبی بین پدر و فرزند خواهد شد.
گفتنی است که مردان باید دوران بارداری مادر را جدی بگیرند تا بتوانند رابطه خود با همسرشان را حفظ کنند، برای سلامتی وی اهمیت قائل شوند؛ بنابراین لازم است مردان در مورد اتفاقاتی که برای همسرشان در دوران بارداری میافتد آگاهی کسب کنند.
بیش از هر چیز یک زن به پشتیبانی نیاز دارد. این وظیفه از عهده یک پدر بهخوبی برمیآید. انتظارات مادر از پدر میتواند کلید مناسبی برای یافتن راههایی که پدر میتواند پشتیبان همسرش باشد، بهدست آورند.
***مردان گوش شنوای همسرانشان باشند
مردان همواره باید همسرشان را تشویق به صحبت کنند چراکه خانمها صحبت و درد دل کردن را بسیار دوست دارند درواقع آنها گوشی شنوا میخواهند.
مردان باید بدانند بیشتر زنان دوست دارند به حرفهایشان گوش داده شود تا اینکه خودشان شنونده باشند. حمایت از زنان در این شرایط دشوار است اما موجب بهبود رابطه عاطفی بین زن و شوهر میشود. با حضور فعال در کنار مادر، بیش از پیش او را حمایت کنید.
طبق تحقیقات انجام شده، مشارکت مردان در مراقبتهای دوران بارداری اثرات مثبتی بر مادر و کودک داشته این در حالی است که موانعی مانند عدم آگاهی پدر در دوران بارداری و همچنین آگاه نبودن به مراقبتهای بارداری، مسائل اقتصادی، فرهنگی و مشکلات مربوط به سیستم بهداشتی سد راه پدران جهت همکاری در مراقبتهای دوران بارداری هستند. با توجه به اثرات مثبت مشارکت پدر در بهداشت بانوان باردار، باید آنها را با روشهای مشارکت سازنده در این دوران آشنا کرد.
یکی از موارد ویژه، نیاز به توجه و عشق در دوران بارداری، حمایت و افزایش توقعات زنان است که مردان به هنگام بارداری همسرانشان باید به این موضوع توجه ویژهای داشته باشند. شناخت موانع مشارکت مردان در مراقبتهای دوران بارداری همسر به آنها این امکان را میدهد تا وضعیت فعلی را بهتر درک کنند.