در این روزهای سختی که ویروس کرونا بلای جان مردم شده است، متأسفانه حال عده‌ای به‌مراتب بدتر است؛ کسانی که عزیزانشان را به‌واسطه بیماری کرونا از دست داده‌اند، آن هم در شرایطی که حتی نمی‌توانند در مراسم تدفین که خود می‌توانست تسکینی برای دردهایشان باشد، شرکت کنند. باید بپذیریم که این حقیقت اتفاق افتاده و انکار نشدنی است، مهم این است که در چنین شرایطی در قبال افرادی که عزیز خود را از دست‌داده‌اند بی‌تفاوت نبوده و کمک کنیم تا از این مشکل بیرون بیاییم.
تخلیه هیجانی و روانی افراد زمانی که عزیزی را از دست می‌دهند یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای تسکین درد و غم است. قسمت عمده این اتفاق از طریق حاضر شدن در مراسم خاکسپاری و تدفین صورت می‌گیرد. متأسفانه با وجود ویروس کرونا عملاً امکان برگزاری مراسم تدفین و همچنین برگزاری مراسم عزاداری به شکل قبل، حذف‌شده و این اتفاق تحمل فقدان عزیز را برای بازماندگان سخت‌تر کرده است. به توصیه روانشناسان افراد برای تحمل مشکلات و سختی‌ها نیازمند حمایت و همدردی هستند، بنابراین تا جایی که امکان دارد با در نظر گرفتن نکات بهداشتی و ایمنی اعضای درجه یک پیش هم بوده و در محیط خانه هر چند با تعداد محدودی مراسم عزاداری به‌صورت بسیار خلاصه برگزار شود.
اگر امکان حضور فیزیکی در کنار این افراد را ندارید، از فناوری روز استفاده کرده و طی تماس تصویری همدلی و همراهی‌تان را به آنها نشان دهید
- همدلی کنید؛ لیورا سعید؛ روانشناس کودک و نوجوان سوگ و غم را برای هر فرد مختص خود او دانسته که باید محترم دانسته شود. او در گفتگوی خود با تبیان پذیرش فرد سوگوار از ناحیه اطرافیان را بسیار مهم دانسته و در این رابطه می‌گوید: «حال بد و افکار فرد را بپذیرید، سوگ او را محترم دانسته و سوگواری کردن را حق او بدانید. او را سرزنش نکنید. به فرد یا افراد سوگوار اجازه دهید در مورد غم و اندوهشان سخن بگویند.
در چنین شرایطی به آنها پند و اندرز نداده و با جملات اشتباهی مثل "قوی باش، خودت را جمع کن، مریض بود مرد راحت شد، این همه مردن و دارند می‌میرند، خودتو ناراحت نکن..." آنها را دلداری ندهید، این دلداری دادن نیست. به احساسات فرد که ناشی از اضطراب، نگرانی و یا غم است بها داده و او را تایید کنید.»
- فرصت دهید؛ اگر فرد سوگوار می‌خواهند تنها باشند، با توجه و نظارت‌های غیرمستقیم آنها را تنها گذاشته و اگر می‌خواهند حرف بزنند با او همراهی و همدلی کنید. آنها با گذشت زمان با غم و سوگ خود کنار می‌آیند ولی در روزهای اول بیشتر نیاز دارند صحبت کرده و گریه کنند.
- یادآوری کارهایی که پیش از این باید انجام می‌شده؛ تحت هیچ شرایطی سعی نکنید کارهایی را که فرد سوگوار در زمان زنده بودن فرد متوفی باید انجام می‌داده و انجام نداده یا کوتاهی‌هایی که کرده یا اختلافاتی را که با متوفی داشته یادآوری کنید. یادآوری این نکات باعث حالتی از خسران و درماندگی در فرد می‌شود که وضعیت روانی او را به شدت به هم خواهد ریخت.
- اگر امکان حضور فیزیکی در کنار این افراد را ندارید، از فناوری روز استفاده کرده و طی تماس تصویری همدلی و همراهی‌تان را به آنها نشان دهید.
- به فرد و خانواده داغدار کمک کنید تا در مرحله اول این اتفاق را پذیرفته، باور کند و خود را با گریه و عزاداری تسکین دهد.
- به او این پیام را بدهید که وقتی شرایط بهتر شود، حتماً مراسم مفصل‌تری خواهید گرفت. این حرف‌ها دلگرم‌کننده است.
- ابتلا به کرونا را یک انگ و برچسب ندانسته و در گفتگوها به‌جای "بیمار کرونایی" از کلمات دیگری مانند "فرد مبتلا به کرونا" استفاده کنید.
- به او یادآور شوید هنوز داشته‌هایی وجود دارند که باید قدر آنها را دانست و از آنها مراقبت کرد.
- اگر می‌توانید در کارهایی مثل نظافت خانه، خرید، مراقبت از بچه‌ها، پرداخت قبوض، آشپزی و... کمک کنید. این کارها غصه تنهایی افراد سوگوار را کاهش می‌دهد.
- فرد را به یک مرکز مشاوره هدایت کنید تا بتواند این شرایط سخت و بحرانی را با کمک یک متخصص بهتر و راحت‌تر طی کند. در شرایط فعلی مراکزی برای این کار در نظر گرفته شده؛ خط 1480 بهزیستی و سامانه «4030» ستاد ملی مقابله با بحران کرونا توسط سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره پاسخگو هستند. این مراکز به‌صورت رایگان و تلفنی فعالیت می‌کنند.
- ایام خاصی مثل سالگرد ازدواج، تولد و... زمان‌هایی هستند که نبود عزیزان بیشتر احساس می‌شود. این زمان‌ها افراد سوگوار را تنها نگذارید.
سخنی با بازماندگان و عزیز از دست‌داده‌ها
این طبیعی است بسته به میزان وابستگی و نزدیکی فرد متوفی، سوگ از دست دادن او برای اطرافیان متفاوت باشد؛ هر چه نزدیکی فرد متوفی به فرد سوگوار نزدیک‌تر، غم و اندوه از دست دادن او سخت‌تر خواهد بود. اما باید این حقیقت را پذیرفت که قرار است زندگی برای خود و اطرافیانمان به بهترین شکل ادامه داشته باشد. در ادامه برای طی این مسیر راهکارهایی را یادآور می‌شویم؛
