سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری فرایش

دهه اول محرم الحرام فرصت مناسب و ویژه ای است به تحلیل و تفسیر پرسش و پاسخ عاشورایی بپردازیم که بتواند به  بخشی از نیازهای معنوی، فکری، سیاسی، تربیتی، اخلاقی و اجتماعی ما پاسخ دهد تا بتوانیم خروجی متناسب با ورودی و حضورمان در مجلس عزاداری سید الشهدا داشته باشیم.از همین رویکی از پرسش هایی که در ورودمان به چنین مجلسی در برابرمان ظاهرمی شود و ما را وادار به تامل می کند این است: با این که واقعه عاشورا سال ۶۲ه رخ داده است و از آن زمان تاکنون ۱۳۸۰ سال می گذرد چه ضرورتی دارد که این حادثه زنده نگه داشته شود و این همه برای آن هزینه مالی و فرهنگی شود ؟ فلسفه و راز برپایی عزاداری و سوگواری سید الشهدا ریشه در چه امری دارد ؟ در پاسخ به این پرسش باید گفت: عزادار ی وسوگواری حضرت سید الشهد ا(ع) چهار علت دارد و همه این دلایل ریشه در قرآن و سنت دارد.

دلیل اول: اصل و قاعده قرآنی این است هرعملی که زیبا باشد و محتوایی فرازمانی و مکانی داشته باشد به گونه ای که بتواند اسوه والگویی برای دیگران قرار بگیرد نباید باگذشت زمان کهنه و فراموش شود بلکه باید برای دیگران دائما یادآوری شود تا با تکرار تبدیل به فرهنگ شود از همین رو خطاب به رسول الله (ص) می فرماید：

۱- در سوره (ص) درباره ایوب پبامبر (ع) که مورد هجوم انواع بلا ها قرار گرفت، اموالش همه از دست برفت، و اولادش همه مردند. مرض شدیدى بر بدنش مسلط شد و مدت ها او را رنج مى داد به عنوان مظهر صبر آمده است که وی صبوری کرد تا آنکه دست به دعا بلند کرد و حال خود را به درگاه او شکایت کرد. خدای تعالی دعایش را مستجاب نمود و از مرض نجاتش داد و اموال و اولادش را با چیزى اضافه تر به او برگردانید. 

وَاذْكُرْ عَبْدَنَا أَيُّوبَ إِذْ نَادَى رَبَّهُ أَنِّي مَسَّنِيَ الشَّيْطَانُ بِنُصْبٍ وَعَذَابٍ؛ ما دعاى او را مستجاب کرديم؛ و به خاطر بياور بنده ما ايوب را، هنگامى که پروردگارش را خواند (و گفت: پروردگارا!) شيطان مرا به رنج و عذاب افکنده است.

۲-  درسوره مریم که مظهر عفت وپاکدا منی  آمده است: وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ مَرْيَمَ إِذِ انتَبَذَتْ مِنْ أَهْلِهَا مَكَانًا شَرْقِيًّا ( ۱۶) 

و در این کتاب (آسمانی)، مریم را یاد کن، آن هنگام که از خانواده اش جدا شد و در ناحیه شرقی (بیت المقدس) قرار گرفت.

فَاتَّخَذَتْ مِن دُونِهِمْ حِجَابًا فَأَرْسَلْنَا إِلَيْهَا رُوحَنَا فَتَمَثَّلَ لَهَا بَشَرًا سَوِيًّا ( 17 ) 

و میان خود و آنان حجابی افکند (تا خلوتگاهش از هر نظر برای عبادت آماده باشد). در این هنگام، ما روح خود را بسوی او فرستادیم؛ و او در شکل انسانی بی عیب و نقص، بر مریم ظاهر شد!

قَالَتْ إِنِّي أَعُوذُ بِالرَّحْمَٰنِ مِنكَ إِن كُنتَ تَقِيًّا ( 18 ) 

او (سخت ترسید و) گفت: من از شرّ تو، به خدای رحمان پناه می برم اگر پرهیزگاری!

۳-درسوره ص نیزرسول گرامی رامکلف به یاد آوری کردن چند تن از انبیا برای مردم نموده و آمده است：

وَاذْكُرْ عِبَادَنَا إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ أُولِي الْأَيْدِي وَالْأَبْصَارِ ﴿۴۵﴾ و بندگان ما ابراهيم و اسحاق و يعقوب را كه نيرومند و ديده ور بودند به يادآور) ،إِنَّا أَخْلَصْنَاهُمْ بِخَالِصَةٍ ذِكْرَى الدَّارِ ﴿۴۶﴾ ما آنان را با موهبت ويژه اى كه يادآورى آن سراى بود خالص گردانيديم：) وَإِنَّهُمْ عِنْدَنَا لَمِنَ الْمُصْطَفَيْنَ الْأَخْيَارِ ﴿۴۷﴾ و آنان در پيشگاه ما جدا از برگزيدگان نيكانند) وَاذْكُرْ إِسْمَاعِيلَ وَالْيَسَعَ وَذَا الْكِفْلِ وَكُلٌّ مِنَ الْأَخْيَارِ ﴿۴۸﴾ و اسماعيل و يسع و ذوالكفل را به ياد آور [كه] همه از نيكانند) هَذَا ذِكْرٌ وَإِنَّ لِلْمُتَّقِينَ لَحُسْنَ مَآبٍ ﴿۴۹﴾ اين يادكردنی است و قطعا براى پرهيزگاران فرجامى نيك است.

باتوجه به این قاعده واصل قرآنی ((تذکر)) احیا وزنده نگه داشتن واقعه عاشورا به معنای زنده نگه داشتن فرهنگ جهادوشهادت، استکبار ستیزی، حیا و عفت است پس به همان دلیل وظیفه قرآنی که باید نام اسماعیل، ایوب، مریم و۰۰۰را زنده نگه داریم نامش کهنه پرستی، مرده پرستی و بدعت نیست به همان استدلال، زنده نگه داشتن واقعه عاشورا نیز این چنین است.

دلیل دوم این است：به حکم نص صریح قرآن حج گزار پس از هزینه بسیار سنگین مالی به حج می رود که به مکه مکرمه مشرف شده تا همراه با طواف خانه خدا حجر اسماعیل را با این که جز کعبه نیست تنها به این دلیل هاجر همسر ابراهیم و مادر اسماعیل درحجر مدفون است طواف نماید و پس از طواف به سعی بین صفا و مروه رفته هفت بار از صفابه مروه از مروه به صفا برود و این دو یعنی طواف  حجر و نیز سعی وصفا انجام نمی گیرد جز این که یادآور تلاش و فداکاری هاجر و اخلاص و تقرب این بانوی بلند مرتبه است. از همین رو قرآن کریم می گوید: (ان الصفا والمروه  من شعایر الله ومن یعظم شعایر الله  فانها من تقو ی القلوب).       

این قاعده و اصل قرآنی(تعظیم شعایرالله) به ما می آموزد که هر امری که از این جنس باشد از باب تعظیم شعایر گرامی  بداریم از آنجایی که واقعه عاشورا فراتر از آن چیزی است که هاجر به آن پرداخته است و امام حسین (ع) به جای سعی بین صفا و مروه از کعبه هم عبور کرد و به جای رسیدن به آب زمزم از آن هم عبور کرد و لب تشنه خود و اصحابش به شهادت رسیدند بر جسته ترین مصداق شعایر شد پس زنده نگه داشتن واقعه عاشورا چیزی جز تعظیم شعایرالله نخواهد بود.

دلیل سوم این است: حج گزار از راه بسیار دور و یا نزدیک و هزینه سنگین  مالی خود را به مکه مکرمه می رساند و پس از وقوف در عرفات در روز دهم ذی الحجه به منا می رود تا پس از رمل جمرات اقدام به قربانی نماید و این دو عمل ۱۴۴۴ سال تکرار می شود برای این که یادآور مقاومت ابراهیم در برابر وسوسه شیطان ونیز یادآور روحیه اطاعت پذیری و ایثار ابراهیم و اسماعیل است  از همین رو قرآن کریم قربانی را در منا شعایرالله دانسته و می فرماید：

((وَالْبُدْنَ جَعَلْنَاهَا لَكُمْ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ لَكُمْ فِيهَا خَيْرٌ  ( الحج 36 )：و (نحر) شتران فربه را برای شما از شعائر خدا (و احکام حج) مقرر داشتیم که در آن قربانی شما را خیر وصلاح است۰))

اگر بنا باشد  رمل جمرات ابراهیم خلیل و قربانی درمنا که یادآور تعبد اسماعیل در برابر امر الهی است از شعایر الهی باشد بدون تردید واقعه عاشورا که حسین بن علی(ع) بهترین عزیزانش را قربانی خداکرد ابراهیم و اسماعیل (علیهماالسلام) را جا گذاشت پیش رفت قطعا مصداق اعظم شعایر است و اگر باید نام و یاد ابراهیم و اسماعیل گرامی داشته شود به حکم عقل و شرع باید نام سید الشهدا گرامی داشته شود.

دلیل چهارم: بر احیا و زنده نگه داشتن عزای سید الشهدا آیه (۲۳) سوره (شورا) است: ((قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى:(۲۳) بگو به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نيستم مگر دوستى درباره خويشاوندان )).

مودت اثر عینی وخارجی محبت است نمی‌شود گفت که ما محب اهل بیت هستیم ولی در حزن آنان محزون و در فرح و شادی آنان شاد نباشیم پاسخ عملی به پیام آیه مبارکه در این است در مصیبت بزرگی که برای اهل بیت در واقعه عاشورا رخ داده است خود را شریک آن غم و اندوه بدانیم و شریک دانستن در همین است که هر ساله با برپایی عزاداری در سوگ سید الشهدا آن را احیا وزنده نگه داشته باشیم، به همین خاطر درروایات امده است：

۱. امام صادق(ع) فرمودند: ((رحم الله شیعتنا، شیعتنا و اللّه هم  المؤمنون فقد و الله شرکونا فى المصیبة بطول الحزن والحسرة (بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۲۲۲) خداوند شیعیان ما را مشمول رحمت خویش سازد. به خدا قسم، شیعیان ما همان مؤمنین اند، آنان به خدا قسم! با حزن و حسرت طولانى خویش در عزاى ما شریک و همدرد مصیبت هاى ما خاندان هستند)).

امام رضا(ع) مى فرماید: ((من تذکر مصابنا و بکى لما ارتکب منا کان معنا فى درجتنا یوم القیامة، ومن ذکر بمصابنا فبکى و ابکى لم تبک عینه یوم تبکى العیون و من جلس مجلسا یحیى فیه امرنا لم یمت قلبه یوم تموت القلوب(همان، ص ۲۷۸). کسى که متذکر مصایب ما شود و به جهت ستم هایى که بر ما وارد شده گریه کند، در روز قیامت با ما خواهد بود و مقام و درجه ما را خواهد داشت و کسى که مصیبت هاى ما را بیان کند و خود بگرید و دیگران را بگریاند؛ در روزى که همه چشم ها گریان است، چشم او نگرید و هر کسى در مجلسى بنشیند که در آن مجلس، امر ما را زنده مى کنند؛ روزى که قلب ها مى میرند، قلب او نخواهد مرد)). 

 ۳. امام صادق(ع) به فضیل فرمود: ((تجلسون و تحدّثون؟ قال: نعم جعلت فداک، قال: ان تلک المجالس احبها فاحیوا امرنا یا فضیل، فرحم الله من احیى امرنا یا فضیل من ذکرنا او ذکرنا عنده فخرج من عینه مثل جناح الذباب غفرالله له ذنوبه و لو کانت اکثر من زبدالبحر( همان، ص ۲۸۲ و ۲۸)آیا مجالس عزا برپا مى کنید و از اهل بیت و آنچه بر آنان گذشته است، صحبت مى کنید؟ فضیل گفت: آرى قربانت گردم، امام فرمود: این گونه مجالس را دوست دارم پس امر ما را زنده گردانید که هر کس امر ما را زنده کند مورد لطف و مرحمت خدا قرار مى گیرد. اى فضیل: هر کس از ما یاد کند، یا نزد او از ما یاد کنند و به اندازه بال مگسى اشک بریزد، خدا گناهانش را مى آمرزد اگر چه بیش از کف دریا باشد)).

*حجت الاسلام قادری