سیستم مدیریت پورتال پایگاه خبری فرایش

هر بار من و همسرم قصد صحبت داریم، گفت‌وگوی ما به دعوا ختم می‌شود. یک گفتگوی بی‌نتیجه؛ مدام و پشت‌سرهم من بگو، تو بگو! انگار این چرخه پایانی ندارد.

 ۷۰ درصد از وقت ما در ارتباط با دیگران می‌گذرد؛ بنابراین، حال، خلق و سلامت ما به این بستگی دارد که تا چه اندازه بتوانیم با دیگران سازگاری داشته باشیم و رابطه‌ای سالم، سازنده، مؤثر و اثربخش برقرار کنیم.

«اسماعیل سعدی پور»، دکترای روان‌شناسی، از مهارت و راهکارهای ارتباط مؤثر می‌گوید.

ریشه مشکل، گوش ندادن است

مهارت برقراری ارتباط آن‌قدر مهم است که از آن به‌عنوان «کلید طلایی موفقیت و پیشرفت» یاد می‌شود. بسیاری از زوج‌هایی که متأسفانه از هم جدا می‌شوند، در پاسخ به علت جدایی می‌گویند: «ما با هم تفاهم نداشتیم!» اما سؤال اینجاست؛ آیا واقعاً فهمیدن حرف یکدیگر سخت است؟ 

مشکل اصلی این است که بسیاری از این زوج‌ها اصلاً به حرف یکدیگر گوش نمی‌دهند. وقتی من به حرف طرف مقابل گوش ندهم، طبیعی است که متوجه منظور واقعی او نشوم. ممکن است او بگوید «الف»، اما من «جیم» برداشت کنم! این عدم درک متقابل، به‌مرور باعث فاصله و نارضایتی در رابطه می‌شود.

آیا واقعاً خوب گوش می‌دهیم؟

مشکل رایج در هنگام شنیدن، تمرکز بر پاسخ‌دادن به‌جای فهمیدن است.  

وقتی همسرمان در حال صحبت‌کردن است، به‌ویژه در بحث‌های چالشی، مجادله‌ای یا اختلافی، متأسفانه بسیاری از ما به‌جای اینکه واقعاً به حرف‌های او گوش دهیم، در حال آماده‌کردن پاسخ خود هستیم. یعنی در ذهنمان مرور می‌کنیم که چه جوابی بدهیم یا حتی به دنبال یک جواب دندان‌شکن می‌گردیم و این بزرگ‌ترین مانع درک متقابل است!  

گوش‌دادن واقعی یعنی تمرکز بر فهمیدن حرف طرف مقابل، نه فکرکردن به پاسخ و شنیدن باهدف درک احساسات و منظور گوینده، نه پیروزی در بحث.

ذهن‌خوانی نکنید!

اگر می‌خواهیم شنونده‌ای مؤثر باشیم، باید از «ذهن‌خوانی» پرهیز کنیم. یعنی نگوییم: «می‌دانم چه می‌خواهد بگوید!» یا فکر نکنیم: «دارد حرف می‌زند تا بهانه‌ای برای شروع بحث پیدا کند!»...

ذهن‌خوانی مانع ارتباط مؤثر است، زیرا باعث می‌شود به‌جای گوش‌دادن واقعی، پیش‌داوری کنیم. همچنین ممکن است سوءتفاهم ایجاد شود، چرا که برداشت ما لزوماً همان چیزی نیست که طرف مقابل واقعاً می‌خواهد بگوید.

مدیریت توجه و گوش‌دادن مؤثر در ارتباطات

بر اساس تحقیقات، دامنه توجه انسان‌ها نامحدود نیست و با فرمول «سن + ۲ دقیقه» محاسبه می‌شود (البته این فرمول حداکثر تا ۱۸ سالگی کاربرد دارد.)  

مثلاً یک کودک ۶ساله حدود ۸ دقیقه می‌تواند به یک موضوع توجه کند و یا یک فرد ۱۰ساله حدود ۱۲ دقیقه تمرکز دارد.

از ۱۸ سالگی به بعد، حداکثر زمان توجه به ۲۰ دقیقه می‌رسد. یعنی حتی یک فرد ۵۰ساله نیز بیش از ۲۰ دقیقه نمی‌تواند به‌صورت مؤثر به صحبت‌ها گوش دهد.

مذاکره!مذاکره!مذاکره!

اگر موضوعی باعث ناراحتی یا کدورت شود و امکان فراموش‌کردن آن وجود نداشته باشد، بهتر است در اولین فرصت ممکن درباره آن صحبت شود. نشخوار ذهنی، کنایه یا رفتار غیرمستقیم تنها باعث تشدید تنش می‌شود.  اصل اساسی در روابط این است که درباره تمام موضوعات مهم صحبت شود، اما در زمان مناسب و به‌اندازه کافی. مذاکره مؤثر یکی از کلیدی‌ترین عوامل حفظ آرامش و تفاهم در روابط است.

چه کنیم شنونده خسته نشود؟

گاهی اوقات، وقتی طرف مقابل (همسر، دوست، همکار یا رفیق) بیش از حد توضیح می‌دهد، این مسئله باعث می‌شود شنونده حوصله‌اش سر برود و دیگر توانایی گوش‌دادن مؤثر را نداشته باشد.

۱. تقسیم‌بندی موضوعات در بازه‌های زمانی کوتاه 

برای جلوگیری از خستگی شنونده، بهتر است موضوعات را در بازه‌های ۲۰ دقیقه‌ای مطرح کرد. این روش به‌ویژه در گفت‌وگوهای طولانی مؤثر است.  

۲. پرهیز از بحث‌های بی‌پایان  

در ارتباطات به‌ویژه بین زوجین، اگر پس از ۳۰ دقیقه گفت‌وگو به توافق نرسیدند، ادامه بحث بی‌فایده است. بهتر است مسئله را رها کنند و پس از ۲۴ ساعت مجدداً بررسی کنند.

گفت‌وگو را به مشاجره تبدیل نکنیم

هر بار دو طرف قصد صحبت دارند، گفت‌وگوی آنها به دعوا ختم می‌شود و این چرخه پایان‌ناپذیر به نظر می‌رسد. «من بگو، تو بگو»! گفت‌وگویی که هیچ‌گاه به نتیجه نمی‌رسد. مشکل این است که هر یک تلاش می‌کنند نظرات خود را بیان کنند و صد نکته بگویند، اما حاضر نیستند حتی به یک حرف‌ طرف مقابل گوش دهند. این رفتار باعث می‌شود گفت‌وگو به‌جای رسیدن به تفاهم، به مشاجره تبدیل شود.  

۱.رعایت خطوط قرمز ارتباطی  

اگر متوجه شویم صدا در حال بلندشدن است یا طرف مقابل از کوره دررفته، باید بپذیریم که گاهی شرایط برای شنیدن حرف‌های یکدیگر مناسب نیست. پس در چنین مواقعی، بهتر است بحث را متوقف کرده و زمانی دیگر ادامه دهیم.  

۲.عدم تحمیل نظر  

هدف از گفت‌وگو نباید متقاعدکردن طرف مقابل باشد. مشکل زمانی آغاز می‌شود که یکی از  طرفین بخواهد نظر خود را به دیگری تحمیل کند و بگوید: «حرف من درست است». باید به یاد داشته باشیم که هر فردی خودمحوری دارد و این ویژگی می‌تواند مانع شنیدن حرف‌های طرف مقابل شود.  

۳.همدلی و قرارگرفتن در جایگاه طرف مقابل  

اگر بتوانیم خود را جای همسرمان بگذاریم و از دید او به موضوع نگاه کنیم، احتمالاً به او حق خواهیم داد. ایجاد این مهارت در خودمان، باعث می‌شود گفت‌وگوها به مشاجره تبدیل نشوند و فضای ارتباطی بهبود یابد.