فاطمه رستمی‌نسب: معاون امور اجتماعی بهزیستی استان همدان با اشاره به سیاست‌هایی که این نهاد در قبال زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست دارد، گفت: فعالیت‌هایی که در خصوص حمایت از این قشر انجام می‌شود ذیل دو دفتر رسیدگی به امور آسیب‌دیدگان و توانمندسازی زنان و خانواده انجام می‌گیرد.
خانواده به‌عنوان اصلی‌ترین نهاد اجتماعی باوجود پیشرفت و ایجاد فناوری‌های جدید، نقش و جایگاه اصلی خود را حفظ کرده، اما در‌این‌میان تشدید آسیب‌های اجتماعی سبب شده‌است تا کارکرد این نهاد تا میزانی تغییر کند که پدیده بی‌سرپرستی و بدسرپرستی از پیامدهای دگرگونی در شکل و کارکرد آن به‌شمار رود.
عوامل متعددی در بروز بی‌سرپرستی و بدسرپرستی تأثیر می‌گذارد که از آن جمله می‌توان به مرگ و از دست دادن اعضای خانواده، طلاق، وابستگی به مواد اعتیادآور، بروز سوانح طبیعی و حمایت‌های اجتماعی و قانونی ضعیف اشاره کرد.
هر چند در بسیاری از کشورها قوانینی برای حمایت از زنان به تصویب رسیده‌است، اما وجود موانع سیستماتیک، فرهنگی، اجتماعی و ساختاری سبب می‌شود تا اثرگذاری برنامه‌های حمایتی از زنان سرپرست خانوار کمرنگ باشد و درنتیجه آن، فقر و مشکل‌های دیگر برای این قشر تشدید شود.
در ایران نیز هرچند در بخش‌های مختلف، قوانین خوبی در حمایت از زنان بی‌سرپرست وجود دارد، اما همچنان چالش‌ها و موانع فرهنگی- اجتماعی باعث شده که اثرگذاری اجرای این قوانین به حداقل ممکن کاهش پیدا کند.
در ادامه گفت‌وگویی با جمشید شیران، معاون امور اجتماعی بهزیستی استان همدان انجام شده تا جویای وضعیت زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست باشد؛ آنچه در ادامه می‌خوانید صحبت‌های این مقام مسؤول در خصوص این موضوع است.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان همدان با اشاره به سیاست‌هایی که این نهاد نسبت به زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست دارد، عنوان کرد: فعالیت‌هایی که در راستای حمایت از این قشر انجام می‌شود ذیل دو دفتر رسیدگی به امور آسیب‌دیدگان و توانمندسازی زنان و خانواده انجام می‌گیرد.
جمشید شیران در تشریح اقداماتی که این دو دفتر برای کمک‌رسانی به زنان دچار آسیب انجام می‌دهد، افزود: کاری که دفتر توانمندسازی زنان و خانواده انجام می‌شود ارائه خدمات به زنانی است که از کارافتاده بوده و یا بنا به دلایلی از همسر خود جدا شده‌اند و نیازمند کمک هستند.
وی خاطرنشان کرد: دفتر رسیدگی به امور آسیب‌دیدگان، موضوع رسیدگی به زنانی است که در معرض خشونت و آسیب هستند.
شیران در خصوص مأموریت‌های اصلی که در این دو دفتر دنبال می‌شود، ابراز کرد: وظایفی که برای دفتر توانمندسازی و حمایت از زنان و خانواده تعریف شده شامل حمایت و ارائه خدمات به افراد و گروه‌هایی بوده که بنا به دلایل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از روال عادی زندگی خود خارج شده‌اند و در حالت اضطرار قرار دارند و هدفی که در این دفتر دنبال می‌شود توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در همین ابعاد است.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان همدان در خصوص راه‌های رسیدن به خانواده سالم، افزود: تقویت و تحکیم کارکردهای خانواده در راستای دستیابی به فرصت‌های برابر در جامعه، رسیدن به تعادل اجتماعی و افزایش کیفیت زندگی از دیگر اهدافی است که در این دفتر برای رسیدن به آن تلاش می‌شود.
وی در خصوص یکی از اقدامات عملی که در دفتر توانمندسازی زنان و خانواده انجام می‌شود، اذعان کرد: یکی از برنامه‌های در حال اجرا، طرح گروه‌های همیار است که زنان دارای آسیب‌های اجتماعی را در قالب گروه‌های هفت نفره گردهم می‌آورد؛ به‌عنوان مثال یک کار اقتصادی مشترک را با کمک یکدیگر آغاز می‌کنند که هم‌اکنون در این راستا 19 گروه همیار فعال داریم.
شیران در خصوص حمایت از این گروه‌های همیار، خاطرنشان کرد: سازمان بهزیستی نیز با انجام برنامه‌ریزی‌هایی در این زمینه سعی دارد با اقدامات حمایتی از قبیل برگزاری کلاس‌های مهارتی، به اشتغال و درآمدزایی آنان کمک کند.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان همدان در همین زمینه، گفت: طی هماهنگی با سازمان فنی و حرفه‌ای، قادر هستیم که افراد متقاضی مهارت‌آموزی را به این نهاد معرفی کنیم تا زمینه ورود مؤثر آنان به جامعه را فراهم کنیم.
وی با ارائه توضیحاتی در خصوص تسهیلات دیگری که برای افزایش توانمندسازی زنان آسیب‌پذیر انجام می‌پذیرد، تصریح کرد: سازمان بهزیستی از طریق ارائه وام اشتغال با سود کم سعی می‌کند سهمی در خودکفایی اقتصادی خانواده‌های نیازمند داشته باشد.
شیران با اشاره به اینکه فصل مشترک کاری کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیست کمک به خودکفایی اقتصادی زنان بی‌سرپرست و بدسرپرست است، اظهار کرد: رسیدگی به وضعیت معیشتی این قشر جزء اموری است که هم کمیته امداد امام خمینی (ره) آن را دنبال می‌کند و هم در حوزه مأموریتی سازمان بهزیستی قرار دارد.
معاون امور اجتماعی بهزیستی استان همدان در تشریح اقداماتی که تاکنون برای رفع دغدغه معیشتی زنان سرپرست خانوار صورت پذیرفته، ادامه داد: در طرح دیگری که 981 نفر از زنان شهری زیر پوشش بیمه تأمین اجتماعی هستند و اقدامی مشترک بین سازمان بهزیستی، تأمین اجتماعی و هدفمندی یارانه‌ها است، افراد زیر پوشش بعد از 15 سال، بازنشسته شده و مانند سایرین از خدمات بیمه تأمین اجتماعی بهره‌مند می‌شوند.
وی یادآوری کرد: طرح مشابهی نیز برای زنان روستایی و عشایر مدنظر داریم تا بتوانیم آنان را نیز از خدمات خود بهره‌مند کنیم که در حال حاضر یک هزار و 953 نفر از زنان روستایی زیر پوشش این بیمه قرار دارند.
در قانون برنامه پنجم توسعه در بخش حمایتی و توانمندسازی و در بند 39 اشاره‌هایی به حمایت از زنان سرپرست خانوار شده، اما به دلیل گسترده بودن مشکلات این قشر، آمار بالای آسیب‌ها و کمبود نیروهای متخصص در حوزه تصمیم‌سازی و اجرا، اقدام‌های عملی اندکی در جهت حمایت از این قشر صورت است که درنتیجه بازخورد این روند به شکل بازتولید آسیب‌های اجتماعی نمایان می‌شود؛ بنابراین تقویت قوانین مربوط به زنان سرپرست خانوار، اتخاذ سیاست‌ها و برنامه‌های حمایتی در راستای توانمندسازی و افزایش ظرفیت این افراد می‌تواند به کاهش مشکلات آن‌ها بینجامد.
نبود حمایت و رها کردن این زنان، آسیب‌های فردی و اجتماعی بسیاری به بدنه جامعه وارد می‌کند که در مواردی قابل جبران نیست. این زنان نیازمند ترحم نیستند بلکه به توجه نیاز دارند و به‌عنوان بخشی از ظرفیت‌های موجود در جامعه و به علت مسائل غیرقابل پیش‌بینی، سرپرست خانوار شده‌اند، بنابراین باید با نگاهی ویژه، شرایط زندگی بهتر را برای آنان از همه لحاظ فراهم کرد.
زنان سرپرست خانوار نیاز به حمایت دارند و نباید در جامعه رها شوند، در کشورهای مختلف دنیا برای توانمندسازی این زنان سرمایه‌گذاری می‌کنند و از ظرفیت آن‌ها برای اقتصاد کلان کشور بهره می‌گیرند. به‌عنوان مثال کشور سوئد این‌گونه زنان را در چتر حمایتی بیمه‌ها قرار می‌دهد و بدین وسیله مشکلات آنان را برطرف می‌کند. در ایران نیز با بهره‌گیری از تجربه کشورهای دیگر، بیمه‌های اجتماعی فعال شده اما به نظر می‌رسد که این اقدامات فقط مقدمه‌ای برای حمایت حداکثری از این قشر آسیب‌پذیر بوده‌است.
